Tekst en foto’s: Saskia Balmaekers, ciaotutti.nl
De herfst is misschien wel het lekkerste seizoen voor een reis naar Italië. Zeker als je neerstrijkt in Toscane, waar je in het najaar geniet van truffels, kastanjes, wild zwijn, vino novello (‘nieuwe wijn’) en fettunta (crostini met fris geperste olijfolie). Tel daar het uitzicht over glooiende wijngaarden bij op, die in vuur en vlam lijken te staan dankzij de herfstkleuren, en je neemt voortaan elk jaar in oktober een week de tijd om door de Toscaanse heuvels te reizen
Denk daarbij ook eens aan de minder bekende gebieden. Want ook deze misschien wel populairste vakantieregio heeft nog een aantal verborgen pareltjes in petto: de Maremma, in het diepe zuiden, of de Lunigiana en de Garfagnana, in het noorden. Een van mijn favorieten in de herfst is de Mugello, de streek net ten noorden van de hoofdstad Florence. Altijd mooi, maar in de herfst – dankzij de enorme oogst aan kastanjes – onweerstaanbaar lekker!
In de voetsporen van de familie De’ Medici
Wie Toscane bezoekt, kan niet om De’ Medici heen. Deze beroemde familie heeft veel betekend voor de kunst en cultuur in Florence. De kunstverzameling van de familie groeide uit tot de Galleria degli Uffizi, Brunelleschi werd aangesteld voor het ontwerpen van de Duomo, Michelangelo begon zijn carrière als beeldhouwer in de tuinen van De’ Medici en de familie gaf opdrachten aan kunstenaars als Botticelli en dichters als Boccaccio.
Maar wist je dat De’ Medici oorspronkelijk afkomstig zijn uit de Mugello? In de groene heuvels van deze streek liggen prachtige villa’s die ooit aan de familie toebehoorden. Hier trokken ze zich in het weekend terug om de hectiek van de stad even achter zich te laten. Sinds 2013 staat een aantal van deze villa’s op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Villa di Cafaggiolo bijvoorbeeld, een van de oudste Medicivilla’s, maar ook Castello del Trebbio (dat helaas niet te bezoeken is).
Tussen Florence en San Piero a Sieve schittert een groene parel: het Parco Mediceo di Pratolino. In 1822 werd de tuin grotendeels vernietigd, maar later werd de tuin opnieuw aangelegd en kreeg het park de naam Villa Demidoff. In het park bewonder je naast fonteinen, grotten en een volière ook allerlei standbeelden, waaronder de Colosso dell’Appennino, de ‘Kolos van de Apennijnen’, van de Vlaamse kunstenaar Giambologna. Het beeld is wel tien meter hoog en dus met recht reusachtig te noemen. Het kijkt uit over het water en lijkt diep na te denken over zijn bestaan – maar wellicht tuurt hij ook gewoon naar zijn spiegelbeeld.
Scarperia, een van de mooiste dorpjes van Toscane
Scarperia behoort tot de borghi più belli, mooiste dorpjes, van Toscane. Het staat bekend om de messenmakers. Het maken van bijzondere keuken-, jacht- en andere messen is het lokale ambacht. Het kloppend hart van Scarperia is het Piazza dei Vicari, met het Palazzo dei Vicari, dat wel wat weg heeft van het Palazzo Vecchio in Florence.
Wat opvalt, is het grote aantal familiewapens op de gevel. Het zijn de wapens van de vroegere vicari, bestuurders, die sinds 1415 in naam van De’ Medici over de Mugello regeerden. Elke vicario mocht slechts zes maanden in dienst zijn, vandaar dat je zo veel verschillende wapens ziet. Op de binnenplaats bewonder je naast nog meer familiewapens ook kleurrijke fresco’s uit de renaissance.
Nog meer moois zie je in het museum dat in het palazzo is gevestigd, met onder andere de authentieke klok die ooit in de toren hing en die gemaakt is door niemand minder dan Brunelleschi, de architect die ook de koepel voor de Duomo in Florence ontwierp.
3 mooie routes in de Mugello
✱ Via del Latte De Mugello is beroemd om de melk. De koeien genieten van het groene gras, de frisse lucht en de vrijheid om door het weiland te banjeren als ze daar zin in hebben. Circa dertig boerderijen vormen samen de Via del Latte, de Melkweg. Langs deze route kun je een kijkje nemen in de keuken van de boer. Je mag hier en daar natuurlijk ook proeven van ‘het witte goud van de Mugello’.
✱ Via dei Cipressi Net als de Maremma heeft ook de Mugello een fotogenieke cipressenweg, met eeuwenoude cipressen aan weerszijden: de Strada Provinciale 39 (zie foto hierboven), tussen het dorpje Galliano en het gehucht Panna.
✱ Via degli Dei De Via degli Dei is een van de mooiste wandelroutes in Toscane. Je wandelt van Bologna naar Florence, dwars door de Apennijnen. De ‘Weg van de Goden’ dankt haar naam aan de bijnamen van enkele bergen op de route, zoals de Berg van Venus. Het pad van ca. 130 kilometer werd al door de Romeinen gebruikt om Felsina (Bologna) en Fiesole (bij Florence) met elkaar te verbinden. Op sommige stukken van de route vind je zelfs nog originele Romeinse bestrating.
Kastanjefeest in Marradi
In de herfst is Marradi een Luilekkerland voor liefhebbers van kastanjes. Marradi staat namelijk bekend om de productie van de marron buono di Marradi, zeer goede kastanjes, die niet alleen worden gepoft maar ook in allerlei lekkernijen worden verwerkt. In oktober kun je je elke zondag tegoed doen aan allerlei kastanjelekkernijen, tijdens de Sagra delle Castagne. Overal waar je kijkt, zie je kraampjes met kisten, manden en kratten vol kastanjes en schalen vol torta di marroni, castagnaccio, marrons glacés, zakjes caldarroste (gepofte kastanjes) en glazen gluhwein of kastanje-bier…
Stoomtrein vanuit Florence
Tijdens deze sagra rijdt er een speciale stoomtrein tussen Faenza en Florence. Een extra leuke manier om naar de Mugello te reizen! Wil je met eigen ogen zien waar de kastanjes vandaan komen? Rondom Marradi vind je uitgestrekte kastanjeboomgaarden, waar flinke kastanjebomen zij aan zij staan. Tussen de prachtig verkleurende bomen zie je af en toe het dak van een seccatoio, een soort schuurtje waar de kastanjes gedroogd worden. In het oogstseizoen kun je hier zelf kastanjes komen rapen.
Op de website van de Strada del Marrone vind je een lijst met alle adresjes waar je terecht kunt.
De Chianti van Le Frascole
Bij het dorpje Dicomano schittert Azienda Agricola Frascole, een kleinschalige wijnboerderij die wordt gerund door Enrico en Elisa. Het domein is zo’n honderd hectare groot. Dankzij de ligging, op vierhonderd meter hoogte, kijk je vanaf de wijnboerderij zover het oog reikt uit over de wijngaarden. De laagstgelegen wijnranken groeien op 350 meter hoogte, de hoogst gelegen wijngaarden vangen de zonnestralen op 470 meter hoogte.
De druiven die hier groeien worden in het najaar, als de heuvels prachtig rood kleuren, zorgvuldig geplukt en verwerkt tot Chianti Rufina DOCG, de beste kwaliteit Chianti Rufina wijn. Het Rufina-gebied is helaas veel minder bekend dan het gebied waar de Chianti Classico wordt gemaakt (grofweg tussen Florence en Siena), maar Frascole bewijst dat je voor de smaak niet verder zuidwaarts hoeft te rijden.
Het Madurodam van de Mugello
Echt een aanrader – en niet alleen voor kinderen – is het museum van Leprino in Sant’Agata. Een soort Madurodam van de Mugello, waar je een prachtige tijdreis maakt naar het Sant’Agata van de jaren dertig. Het dorpje is tot in de kleinste details nagebootst – het levenswerk van Faliero Lepri, alias Leprino. Na de Tweede Wereldoorlog begon hij het dorpje uit zijn herinnering op te bouwen. Avond aan avond werkte hij aan dit project. Hij maakte elk huisje, elke tafel, elke dorpsbewoner met de hand, om het dorpje uit zijn jeugd te doen herleven en voor eeuwig te bewaren.
Leprino vereeuwigde zichzelf ook: hij is de kleine jongen op het dorpsplein, met het zwarte jasje en zijn schooltas op de rug. Zijn moeder rolt verse pasta voor de lunch, zijn tante zit achter de naaimachine, terwijl in de dorpskroeg de eerste glazen bier worden getapt. Het museum(pje) is geopend op zon- en feestdagen, van 15.30 tot 18.30 uur. De entree is gratis, maar een kleine bijdrage voor het onderhoud is meer dan welkom.
Formule 1 naar de Mugello
In 2020 plaatste men op het laatste moment, als gevolg van de coronacrisis, een Formule1 race op het circuit van de Mugello op de kalender. De coureurs waren enthousiast over het ‘old school’ circuit en pleiten zelfs om het in 2022 nog een keer te doen. Maar die vlieger ging niet op. Raceliefhebbers kunnen desondanks nog steeds hun hart ophalen. Il Gran Prix di Mugello is sowieso twee keer per jaar het toneel van de MotoMondiale in Italië. Hier, in de Toscaanse heuvels, beleef je echt de Italiaanse motorsport. De sfeer is er ontspannen, omdat Italianen hun complete familie meenemen. Kijk voor alle activiteiten op dit circuit even op de website van Il circuito di Mugello. mugellocircuit.com/it/
Marathon van de Mugello
Op zondag 2 oktober 2022 is de Marathon van de Mugello. De start en finish is in Borgo San Lorenzo. inschrijven via deze link.
Meer Mugello
Kijk voor meer tips over de Mugello en een overzicht van evenementen per seizoen op www.mugellotoscana.it.
