Tentoonstelling ‘Paestum. Stad van godinnen’ vanaf 25 april
Vanaf 25 april 2024 toont het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden de expositie ‘Paestum. Stad van godinnen’. De dynamische geschiedenis en culturele diversiteit van deze stad, bekend om haar beroemde Griekse tempels, staan in deze expositie centraal. Blikvangers zijn een marmeren beeld van de godin Hera en een achttal unieke wandschilderingen uit de graven van Paestums elite. Tot 25 augustus kan je nog gaan kijken.
Poseidonia, zoals Paestum van oorsprong heette, werd rond 600 v.Chr. gesticht aan de Baai van Salerno in Zuid-Italië. In Leiden zijn ook nog veel beeldjes van terracotta, brons en marmer, wierookvaasjes, prachtig luxe aardewerk, fijn glaswerk, munten, een bronzen Griekse wapenrusting en talrijke offergaven voor de godinnen Hera, Athena en Aphrodite te zien. De Italiaanse collega’s leenden die allemaal uit.
Het is de eerst overzichtstentoonstelling in Nederland over de archeologie van Paestum.
Stad van de godinnen
Paestum is één van de vele Griekse steden die langs de kusten van de Middellandse Zee, de Ionische Zee en de Tyrreense Zee werden gesticht vanaf de 8e eeuw v.Chr. De stad lag in een vruchtbare vlakte bij een bevaarbare rivier. Landbouw en scheepvaart brachten Paestum grote welvaart en de Griekse traditie en geschiedenis versmolten zich al snel met de cultuur van de lokale bevolking. De tentoonstelling laat deze culturele diversiteit zien met een variëteit aan archeologische vondsten en verhalen over de uitwisseling en interactie tussen verschillende bevolkingsgroepen. De verering van de godinnen Hera, Athena en Aphrodite vormt een rode draad.
Ondanks de diverse bewoners met verschillende achtergronden en veranderende tradities, bleven de tempels en heiligdommen van Paestum in gebruik. Vanaf de 3de eeuw veranderde de vlakte van Paestum in een moerassig gebied waar malaria heerste, waardoor de stad onbewoonbaar werd. In de 7de eeuw na Christus trokken de laatste bewoners weg en bouwden ze een nieuwe stad in de heuvels. In de kerk vereerden zij de Madonna del Granato, de opvolgster van de godinnen van Poseidonia. Uiteindelijk waren alleen de monumentale Griekse tempels nog herkenbaar in het landschap als overblijfselen van de oorspronkelijke stad.
Van Poseidonia tot Paestum
De tentoonstelling gaat van start met de beroemde tempels en de stichting van Poseidonia (600 v.Chr.) met 3D-prints en -reconstructies van architectuur, originele tempelversieringen en bijzondere 18de-eeuwse tempelmodellen van kurk. Die zijn te zien in manshoge decors in de kleurschakeringen van de Zuid-Italiaanse luchten, die de weidsheid van het landschap proberen te vangen.
In het multiculturele Poseidonia nemen de lokale Lucaniërs rond 420 v.Chr. de macht van de Grieken over. De expositie toont rijkversierde graven met afbeeldingen van Lucaanse krijgers, begrafenisspelen en -rituelen. Karakteristieke visborden uit Campania en versierde drinkbekers illustreren het dagelijks leven van de Grieken en Lucaniërs. De talrijke terracotta offergaven aan de godinnen van de stad, geven inzicht in de religieuze praktijken van die tijd.
Na verovering door de Romeinen in 273 v.Chr. krijgt de stad de Latijnse naam Paestum en ondergaat een metamorfose. Veel Grieks-Lucaanse gebouwen maken plaats voor monumentale Romeinse architectuur en er doet een nieuwe industrie haar intrede: de productie van parfum uit olijfolie en rozen. In Leiden tonen Romeinse beelden, versierde grafstenen en een vitrine vol kostbare parfumflesjes de invloed van de Romeinen op de stad.
Naast de bruiklenen uit het Museo e Parco Archeologico di Paestum e Velia en de eigen Leidse collectie, laat de expositie voorwerpen te zien uit het Musée du Louvre in Parijs, Antikensammlung Staatliche Museen zu Berlin, de Nederlandsche Bank en het Allard Pierson in Amsterdam.
Tentoonstelling Paestum Stad van godinnen vanaf 25 april
Tentoonstelling Paestum Stad van godinnen vanaf 25 april