2022 is het jaar van Adrianus, de enige Nederlandse paus
Precies 500 jaar geleden kwam voor één keer een Nederlandse paus aan de macht in het Vaticaan, Adrianus uit Utrecht. Om hem te herdenken is 2022 onder leiding van Priester Ad van der Helm uitgeroepen tot door Adrianusjaar.
Hadrianus van Utrecht werd in 1459 geboren aan de Oudegracht. Hij was een timmermanszoon maar desondanks schopte hij het begin 1522 tot paus van Rome. Hij studeerde theologie en werd vervolgens rector van de universiteit van Leuven, opvoeder van keizer Karel V en diens stadhouder in Spanje. Erasmus was een vriend van hem en zo kwam hij conflict met Luther.
Biografie
Twan Geurts schreef enige tijd geleden een biografie over de bijzondere levensloop van de enige Nederlandse paus uit de geschiedenis. Hij trad in de sporen van Adrianus en reisde hem achterna, van Utrecht naar Rome. Het is de eerste volledige biografie van deze enige paus uit de Lage Landen.
Maar het is ook een meeslepende en verhalende biografie! Daarin lezen we dat Adrianus In 1517 verbonden was aan het hof van keizer Karel V in Spanje en hij zou bij terugkeer in Utrecht in zijn residentie trekken. Op 9 januari 1522 kozen 39 kardinalen hem in de Sixtijnse Kapel echter onverwacht tot paus. Adrianus reisde naar Rome en kwam in Rome terecht in een Vaticaan dat financieel en moreel balanceerde op de rand van de afgrond.
Hervormer
Tijdens het pontificaat van zijn voorganger Leo X lieten geestelijken zich betalen voor diensten, werden familieleden op belangrijke posten geplaatst en werd er losbandig geleefd. Adrianus had grootse hervormingsplannen en maakte zich hiermee niet geliefd in het Rome van de renaissance. Hij wilde tijdens zijn pontificaat korte metten maken met de handel in kerkelijke ambten en de aflatenpraktijk.
Het wapen van Adrianus
Onder de renaissancepausen van De Borgia’s en De Medici’s was het Vaticaan centrum van de kunsten, met de Sixtijnse kapel en de fresco’s van Michelangelo. Adrianus brak met de pracht en praal en bracht de sobere en vrome levensstijl terug in het Vaticaan. De Italianen namen het hem niet in dank af en Adrianus werd zelfs dankbaar onderwerp voor spotdichten, van onder andere Pietro Aretino. Na een pontificaat van amper zeshonderd dagen overleed Adrianus, onder verdachte omstandigheden. Werd hij door politieke vijanden vergiftigd?
De hervormingen die Adrianus VI wilde doorvoeren waren grotendeels mislukt. Pas ver na zijn dood kreeg Adrianus erkenning als wegbereider van de katholieke contrareformatie.
In zijn geboorteplaats Utrecht herinnert er nog weinig aan de deze paus. Wel bestaat het Paushuize nog steeds. Adrianus liet het renaissancehuis aan de huidige Pausdam en de Kromme Nieuwegracht vanaf 1517 bouwen. Hij heeft zijn huis in Utrecht echter nooit bewoond.
