Italiaanse designmeubelen en interieurs

Huis in Italië? Nee, Italië in huis!

Design. Het is een Engels woord, waar Italianen patent op lijken te hebben. Op het modeatelier en in de autofabriek als vanzelfsprekend, maar wat dacht je van de keuken, de kunst en de architectuur? Wij bewaren Armani en Ferrari derhalve (en met alle respect) even voor een volgende artikel. Nu nemen we even het Italiaanse ‘huishouden’ onder de designersloep. Lees over Italiaanse designmeubelen en interieurs.

Jan des Bouvrie ontviel ons twee jaar geleden op 78-jarige leeftijd. De bekendste interieurontwerper van Nederland met zijn iconische staat van dienst, zouden we met stip bovenaan ons wensenlijstje hebben gezet. De beschouwing van Des Bouvrie op het Italiaanse interieur, dat willen we weten! Hij had er zonder twijfel een heldere visie op losgelaten. En over Italiaanse inspiratie, kunst en meubelbeurzen hadden we met de Hollandse meester willen praten. Heeft u grote Italiaanse voorbeelden, meneer Des Bouvrie? Of we daar een antwoord op hadden gekregen, valt overigens te betwijfelen. Zijn unieke signatuur was immers het handelsmerk, het geheim van zijn succes. Of misschien toch. De Italiaanse ontwerper Ettore Sottsass was een voorbeeld, bekende hij in een Volkskrantinterview. “Sottsass is op 91-jarige leeftijd dood aangetroffen op zijn bed met een blocnote in z’n hand. Daar teken ik voor.”

Kenmerken van een Italiaans interieur

Ettore Sottsass en Jan des Bouvrie, beiden ten hemel gehaald door onze grootste Schepper, konden derhalve van ons lijstje. Reden temeer om het palazzo in dit artikel los te laten en ons wat meer te richten op jouw en mijn casa. Aangezien het tv-programma Eigen Huis & Tuin afgelopen zomer een metamorfose onderging waarna ze zich vanuit De Bilt alleen nog maar mogen wagen aan huis-tuin-en-keuken- gefröbel, moeten we onze inspiratie elders halen. Bij de woon- en interieurkenners in Nederland en Italië zogezegd.

Wat is een Italiaans interieur?

Een Italiaans interieur is om te beginnen een veelomvattend begrip. Het gaat in ieder geval verder dan Venetiaans bling-bling boven de keukentafel en Toscaans marmer in de badkamer. Je zou kunnen zeggen dat Italiaans design doorgaans te herkennen valt aan enkele typische kenmerken:

1. Zo is de vormgeving in de basis tijdloos. Met naturel-, wit-, bruin- en grijstinten wordt het fundament voor la casa gelegd. Voor de goede orde: tijdloos betekent in dit geval niet saai, want de meeste interieuritems zijn echte pronkstukken. Een knallende lamp of opvallende stoel kan op dat rustige fundament bijvoorbeeld net dat eigentijdse verschil maken.
2. Nog zo’n typische factor: Italianen willen dat hun interieur functioneel, stijlvol en comfortabel is en ze maken dan ook graag gebruik van hoogwaardige materialen als natuursteen, marmer, staal, hout en leer. Dat geeft de ontwerpen ook een rustgevende uitstraling.
3. Het nodige vleugje glamour mag uiteraard niet ontbreken. Het blijft wel Italië. Zo wordt het interieur met een industriële touch, die herinnert aan de twintigste eeuw, wat meer cool en sexy.

Waarin onderscheiden Italiaanse meubeldesigners zich?

‘Made in Italy’ wordt vandaag de dag beschouwd als een kwalitatief keurmerk, ook in de interieurbranche. Maar waarin onderscheiden Italiaanse designers zich? Italianen staan bekend om hun perfectionisme en dat toont zich in hun werk. Of het nu gaat om meubels, lampen of het ontwerp van de keuken. Het design is over het algemeen te herkennen aan een strakke vormgeving, het gebruik van hoogwaardige materialen, functionaliteit en die eerder beschreven glamoureuze toets.

Daarbij speelt ook vakmanschap een grote rol. Italianen werken graag met hun handen en besteden veel tijd en aandacht aan hun ontwerpen. Het is daarom dat je massaproductie zelden tegenkomt. Over ieder ontwerp wordt uitvoerig nagedacht om er vervolgens lang aan te sleutelen totdat het perfecte product op de markt kan worden gebracht. Met ‘Made in Italy’ kies je dus ook voor ambachtelijke perfectie. Je zult begrijpen dat niet alle Italianen zich de luxe van de unieke, ambachtelijke perfectie kunnen veroorloven, maar er is naar ieder budget een balans te creëren. Een uniek accessoire kan prima gecombineerd worden met een alledaagse en eenvoudige basis. Menig Italiaan legt er zijn spaarcenten voor opzij.

Meubelbeurs Milaan

De Salone Internazionale del Mobile, ook wel de Milano Salone, Milan Design Week of kortweg Salone genoemd, is een jaarlijkse designbeurs die ieder voorjaar plaatsvindt in Milaan. Het is al zo’n zestig jaar de grootste beurs ter wereld voor interieurontwerp, oorspronkelijk bedoeld als etalage voor Italiaanse makelij, maar sinds 1967 is het een podium van en voor internationale ontwerpers. Wie hier een plek weet te veroveren, hoort erbij, want hier begint de toekomst.

Opvallend genoeg weten Italiaanse en Nederlandse topdesigners en -merken elkaar in Milaan steeds beter te vinden. ‘Het is de evolutiebrug tussen Michelangelo en Rembrandt,’ als we de poëtische recensenten mogen geloven. Nee, er blijken concreet grote overeenkomsten tussen Italiaanse en Nederlandse meesters te bestaan. Naast vormgeving staat kwaliteit hoog in het vaandel bij zowel de Italianen als de Nederlanders. Beiden werken enkel en alleen met de beste materialen en ook op het productieproces wordt niet bezuinigd.

Naast het kwaliteitslabel ‘Made in Italy’ vind je op de beurs dus ook het trotse logo van ‘Made in Holland’. Een andere belangrijke overeenkomst is het louter gebruikmaken van vakmensen, die op ambachtelijke wijze hun producten vervaardigen. De Italianen staan erom bekend dat zij graag  trouw blijven aan en trots zijn op de tradities van hun voorouders. En ook in Nederland is er weer een groeiende vraag naar producten, die op ambachtelijke wijze zijn gemaakt door gepassioneerde vakmensen. Italië heeft wat dat betreft een rijkelijk gevuld portfolio aan ontwerpers.

Italiaanse meubelontwerpers

Michele De Lucchi is tot op de dag van vandaag een van de meest geprezen en gevraagde ontwerpers van het land. In 1973 richtte hij samen met Piero Brombin, Pier Paola Bortolami, Boris Pastroveechic en Valerio Tridenti de rebellerende architectuuren designgroep Cavart op, die Radical Design promootte, waarvan de bekendste ‘Cultureel onmogelijke architectuur’ heette. In 1978 verhuisde hij naar Milaan om bij KartelIs interne ontwerpbureau Centrokappa te gaan werken en waar hij Ettore Sottsass ontmoette. Hij werd adviseur bij Olivetti en vooral populair bij designliefhebbers vanwege de experimentele designs in zijn Privata collectie die bestaat uit ongewone vazen, lampen en meubels in kostbaar Murano glas, marmer of metaal. Deze objecten zijn bedoeld voor kenners die dergelijke waardevolle voorwerpen graag in huis willen hebben.

De Lucchi slaagde erin een bestseller te creëren met de elegante Tolomeo bureaulamp voor Artemide, met zijn mat-aluminium constructie, die nog altijd talrijke kantoren siert. Ook was hij een van de grondleggers van de Memphisgroep, een groep ontwerpers die de designer- scene veranderden in de jaren 80. Om het rijtje ontwerpers uit Italië compleet te maken, mogen namen als Piero Lissoni, Giancarlo Fassina, Michael Anastassiades en Vico Magistretti niet ontbreken.

Maak je eigen Italiaanse interieur

Toonaangevend in de categorie interieurbladen is het woon-magazine Residence, dat al meer dan dertig jaar wooninspiratie biedt. De makers komen daarvoor bij de beste ontwerpers over de vloer, in binnen- en buitenland. Gevraagd naar vijf praktische tips om de ultieme Italiaanse dolce gusto te bereiken, kwam de redactie met het volgende rijtje:

1. Rijke materialen

Minimalisme is niet iets wat echt leeft in Italië. Zo extravert en uitbundig als de Italianen leven, zo zijn ze ook in hun interieur, dus combineer naar lieve lust rijke materialen zoals marmer, fluweel, messing en zijde met de bescheiden basis.

2. Authentieke tegelvloeren en versleten parket

In Italië koesteren ze het verleden. Ze kiezen er altijd voor kwaliteit waardoor interieurs of elementen ervan bewaard blijven, generaties lang. Imperfecties en materialen die getekend zijn door het leven worden alleen maar mooier en dus in de spotlight gezet. Versleten houten planken, een vintage visgraatparket, terrazzo of authentieke tegelvloeren waar de hoekjes en randen van zijn afgesleten door vele voeten die hem bewandelden. Zoek bij gespecialiseerde bedrijven naar authentieke bouwmaterialen die gevonden zijn in historische gebouwen.

3. Afgebladderde muren

In dezelfde categorie vallen de afgebladderde, schilderachtige muren en vervaagde kleuren die zo passen bij het historische palazzo-gevoel. Je bereikt dit thuis door bijvoorbeeld te kiezen voor kalkverf tegen de muur, of het toepassen van speciaal stucwerk. Ook zijn er verschillende behangopties die een oorspronkelijke muur nabootsen, van subtiel aquarel kleurverloop tot complete fresco’s.

4. Gemstone-kleuren

Diepe, warme kleuren met een sterke intensiteit, die doen denken aan edelstenen en hun magische tinten. Robijnrood, smaragdgroen, aquamarijn. Het zijn de kleuren van vele Italiaans interieurs. Ze brengen de nodige dosis dramatiek en intimiteit, net als in de grootste balzalen.

5. Schilderijen en sculpturen

Als je in acht neemt dat Italië groot is in design, maar ook in mode en op culinair gebied, verbaast het misschien niet dat ook kunst in het rij-  tje volgt. Onmisbaar dus in een Italiaans interieur waar altijd een rol is weggelegd voor kunst in een of andere vorm. Omdat Italianen, zoals gezegd, wat uitbundiger zijn, zijn het ook de meer aanwezige kunstvormen die je veel terug ziet. Een sculptuur, wat we in Nederland toch vaak wat overdreven vinden, is in Italië aan de orde van de dag. Ook een klassiek schilderij met een protserige gouden lijst misstaat niet in je Italiaanse paleis.  

Bianco Carrara – dé withit in het interieur

De Apuaanse alpen dragen letterlijk een indrukwekkend steentje bij aan het klassieke Italiaanse interieur; van de keukenvloer tot het wastafelblad. De hele bergketen bestaat namelijk uit marmer. Mocht je zich zorgen maken over de beschikbaarheid: van de marmerberg is tussen de tweede eeuw voor Christus en nu zo’n vijf à zes procent afgegraven. Er is dus nog voldoende beschikbaar.

Het hart van de marmerproductie vindt je in Carrara, in het noordwesten van Toscane. Hier bevindt zich een gebied met zo’n 300 steengroeven waar wit marmer gewonnen wordt, Bianco Carrara, in al zijn variëteiten. De groeven stammen uit de tijd van de Romeinen en zijn daarmee de oudste industrieterreinen ter wereld die nog in bedrijf zijn.

Ook binnen de stadsmuren spreidt Carrara zijn natuurlijke rijkdommen tentoon: enkele musea en plaatselijke ateliers demonstreren de technieken van de marmerverwerking. Daarnaast is de romaanse gevel van de Duomo, als ultiem visitekaartje, uiteraard bekleed met het lokale marmer.

Kwaliteit bepaald door de witheid

Omdat er zo veel steengroeven zijn, is de kwaliteit Bianco Carrara niet altijd gelijk. Hoewel de hardheid van het materiaal niet verschilt, wordt de kwaliteit bepaald door de witheid van het ‘font’, de achtergrondkleur van de steensoort. Met lettercodes wordt het verschil aangeduid. Zo is er Bianco Carrara C, CD, en D. De letter A zou staan voor spierwit, wat Bianco Carrara dus absoluut niet is. De beste kwaliteit Carrara is op dit moment kwaliteit C.

De kwaliteit van de steensoort wordt overigens niet bepaald door een officiële instantie, maar al in de groeve. Ook kunnen de steenhouwers na het aanschaffen van het blok, de kwaliteit nog herzien. Marmer van de beste kwaliteit ging de hele wereld over, bijvoorbeeld naar de Taj Mahal in India en het Witte Huis (what’s in a name) in Washington. In eigen land was Michelangelo de beroemdste afnemer voor zijn ‘David’ en ‘Pièta’. Benieuwd hoe zijn badkamer er in die tijd uitzag…