Hoe trouwden de Romeinen?

Keizer Augustus was de eerste keizer van het Romeinse rijk. Deze keizer was groot voorstander van het huwelijk want het hielp onder meer om het geboortecijfer te stimuleren. Opvallend veel Romeinse huwelijkstradities zijn vandaag de dag nog steeds algemeen gebruik. 

Het huwelijk was een privézaak totdat keizer Augustus in 18 voor Chr. verschillende wetten invoerde. Overspel werd een misdrijf, bestraft met verbanning en de belasting voor ongehuwde mannen en vrouwen ging omhoog. Maar er kwamen meer regels. Je mocht als Romeins burger niet trouwen met een prostituee of een actrice. Mensen met een hoge functie in de provincies mochten niet met een lokaal meisje trouwen en ook voor soldaten waren er allerlei voorwaarden. Een vrouw die gescheiden was wegens overspel mocht nooit meer trouwen. Tot slot was het verboden met familie (tot in de vierde graad) te trouwen alhoewel Keizer Nero die regel aan zijn keizerlijke laars lapte. Hij trouwde met zijn zus.

Verloven

Als een man zich een ring, de annulus pronubis kon veroorloven, was hij klaar om te trouwen. Hij gaf die aan zijn toekomstige vrouw tijdens een officiële verlovingsceremonie (sponsalia), die overigens niet verplicht was. Wel vond men het van goede manieren getuigen om formeel een aanzoek te doen aan de familias van het meisje. De korte ceremonie werd besloten met een kus. De familie van de vrouw gaf cadeautjes aan haar toekomstige man. In welgestelde gezinnen kon dat bestaan uit kleding, slaven, meubels, sieraden of land. De bruidsschat werd eigendom van de bruidegom maar die moest weer terug worden gegeven als de man de verloving verbrak.

De ring

De ring was voor de vrouw de garantie dat het de bruidegom menens was. Hij werd meestal gemaakt van brons of ijzer en gedragen aan de middelvinger van de linkerhand. De Romeinen geloofden namelijk dat een ader van de middelvinger, de vena amoris, rechtstreeks naar het hart liep.

Datum

De trouwdatum was erg belangrijk want Romeinen waren, net als de Italianen nu (!), zeer bijgelovig. De maand mei en een aantal specifieke dagen van het jaar brachten ongeluk. Vanaf de tweede helft van juni brak er een gunstige periode voor een bruiloft aan.

Trouwjurk

Bij rijke families was het gebruik dat de bruid op de vooravond van de bruiloft al haar tunica recta droeg, een lang tuniek dat ze zelf had geweven. Hiermee gaf de bruid aan een kundig huisvrouw te zijn. Dit kledingstuk diende de dag erna ook als haar trouwjurk. Op de dag van de bruiloft, werd de cingulum, een band van schapenvacht strak om haar taille gebonden in een keten van knopen, de zogenaamde ‘knoop van Hercules’ (nodus Herculaneus).

De vruchtbare god Hercules was de beschermer van het huwelijk, hij had 70 kinderen! De band symboliseerde de kuisheid van de bruid. De kersverse echtgenoot moest de ingewikkelde knoop tijdens de huwelijksnacht ontrafelen en dat viel vaak niet mee. Als de bruidegom de klus geklaard had was dat een teken van grote vruchtbaarheid, net als Hercules.

De bruiloft

Een bruiloft zelf, die plaats vond in het met bloemen en kleden versierde huis van de vader van de bruid, bestond uit verschillende rituelen en een religieuze ceremonie. Zo werd er een ‘bloedeloos’ offer gebracht aan de god Jupiter. Dat was een soort cake die als voorloper van onze bruidstaart mag gelden. De bruid en bruidegom namen het eerste hapje, de rest werd na afloop van het feest verdeeld onder gasten.

Ja, ik wil!

Om te trouwen moesten de man en vrouw in het openbaar elkaars rechterhand vasthouden en hardop roepen elkaars man en vrouw te zijn. Dat deden ze met de woorden: Quando tu Gaius, ego Gaia, wanneer jij Gaius bent, ben ik Gaia (en andersom). Daarna werden de huwelijkse voorwaarden voorgelezen, de tabulae nuptiales. Minimaal 10 getuigen en een ambtenaar moesten aanwezig zijn en dan was het officieel. Er werden op dat moment dus geen ringen gewisseld en gekust.

De huwelijksceremonie werd gevolgd door een feestelijke maaltijd. Het bruidspaar werd vervolgens in een optocht met fakkels naar het huis van de bruidegom gebracht. Muzikanten, vrienden en familie van de bruid en bruidegom liepen mee. De fakkels waren aangestoken met het vuur van de familie van de bruid. Vervolgens werd de bruid, net als galante heren nu doen, over de drempel van haar nieuwe huis gedragen. Ze zou maar struikelen, dat zou een slecht voorteken zijn!

De bruid kreeg vervolgens van haar man water en vuur als symbool van haar nieuwe leven. De bruid stookte daarna het haardvuur op met de fakkel van de processie, de huwelijkstoorts. Daarna wierp ze de toorts weg en wie die opving kon rekenen op een gelukkig leven. Gelukkig levert het huwelijksboeket dat de bruid tegenwoordig achterover gooit minder blaren op. De bruid werd daarna naar het atrium begeleid waar een prachtig versierd bruidsbed stond, het lectus genialis. De feestgangers werden naar nu naar huis gestuurd en de bruid zei de gebeden voor de familiegoden van haar nieuwe huis. Dit was het eind van de ceremonie. Eindelijk tijd om nageslacht te verwekken, want daar was het hele huwelijk om te doen!