Kunst & CultuurKunst, film, muziekNieuws

Het verhaal van de ‘vergeten’ keizer Domitianus

Deze maand ging in het H’Art Museum (voorheen Hermitage) in Amsterdam de tentoonstelling ‘Julius Caesar, Ik kwam, ik zag en ging ten onder’ van start. Waar Caesar de bekendste Romeinse keizer is, weten we heel weinig van Domitianus en dat is vreemd gezien zijn prestaties. Het Rijksmuseum van Oudheden gaf vorig jaar al het antwoord tijdens een prachtige tentoonstelling. We vatten het antwoord nog even voor je samen.

Keizer Domitianus: in de lange rij Romeinse keizers wordt hij vaak vergeten. En dat is opvallend, want zijn regering (81-96 na Chr.) was een ‘Gouden Tijd’ van vrede en rijkdom, en in Rome liet hij de prachtigste monumenten bouwen, die je ook tegenwoordig nog steeds in het stadsbeeld terugziet. Hij was populair bij het volk en bij zijn soldaten, maar zijn relatie met de elite van het oude Rome en de Senaat was ronduit slecht. En dat kwam hem duur te staan – uiteindelijk werd hij vermoord…

Niets goeds kon nog over hem gezegd worden. Sterker nog, hij ging de geschiedenis in als een paranoïde tiran en een van de slechtste keizers van Rome. Zó slecht dat ook de herinnering aan hem moest worden uitgewist. Waarom?

Rome verfraaid

Het Colosseum werd onder het bewind van Domitianus gebouwd

Met zijn vader Vespasianus en broer Titus vormde Domitianus de Flavische dynastie, afgeleid van de familienaam Flavius. Kunst en literatuur groeiden en bloeiden in hun tijd. Ook vonden er belangrijke historische gebeurtenissen plaats, zoals de uitbarsting van de Vesuvius (79 na Chr.), waarbij Pompeï en Herculaneum verwoest werden en enorme branden in Rome (80 na Chr.), waarop een ware bouwexplosie volgde.

Veel van die nieuwe monumenten zijn vandaag de dag nog te zien: het Colosseum, de boog van Titus, het paleis van Domitianus op de Palatijn, het Circus Maximus en de resten van zijn stadion, onder de Piazza Navona, met een klein ondergronds museumpje.

Wreed en pervers

Munt met de afbeeding van Domitianus © De Nederlandse Bank Amsterdam. DNB 03300_RO 03298

Domitianus bracht het Romeinse rijk veel goeds, maar zou ook wreed, pervers en paranoia zijn. Schrijvers uit zijn tijd melden hoe hij zich als kind vaak terugtrok in zijn kamer om vliegen aan zijn schrijfstift te rijgen. Ook beschrijven ze dat de muren van zijn paleis bekleed waren met spiegelend gepolijst marmer, zodat hij kon zien of hij beslopen werd. Tegenstanders liet hij zonder pardon vermoorden en uiteindelijk verhief hij zich hoogmoedig boven iedereen door zich- zelf uit te roepen tot ‘God op aarde’.

Bizarre humor

Ook had hij een bizarre vorm van humor. Zo nodigde hij zijn felste tegenstanders uit voor een diner in het paleis, om hen te laten ‘voelen’ wie er de baas was in Rome. Dit etentje vond geheel in het duister plaats. De gasten kregen een plek naast een zwarte grafsteen met hun naam erop. Ze werden bediend door zwart beschilderde naakte jongens en aten zwarte gerechten, geserveerd op zwart servies. Het bleef doodstil tijdens de maaltijd, helemaal toen de keizer een speech afstak over de dood. Alle tafelgenoten dachten dat hun laatste uur geslagen had, maar ze kwamen uiteindelijk met de schrik vrij. Eenmaal thuis kregen ze de schoongewassen bediende met het gebruikte zilveren serviesgoed afgeleverd, inclusief de grafsteen…

Influencers avant la lettre

Het verhaal van de vergeten keizer Domitianus
Het verhaal van de vergeten keizer Domitianus
Foto’s: © J.Paul Getty Museum, Zeno Colantoni en Louvre, Parijs

Keizer Domitianus was getrouwd met Domitia Longina, een dochter uit een gegoede familie van Senatoren. Naast keizerin was ze een vermogende zakenvrouw met bezittingen in het hele rijk. De tweede vrouw in Domitianus’ leven was zijn nichtje Julia. Er werd gezegd dat zij de mooiste vrouw van Rome was, en mogelijk zelfs zijn minnares. Domitia en Julia droegen ingewikkelde kapsels die kenmerkend zijn voor die tijd: een knot aan de achterzijde en een indrukwekkende zee van krullen op het voorhoofd, gemaakt met behulp van krultang en haarstukjes.

De vrouwen van de keizerlijke familie waren influencers avant la lettre. Zij bepaalden de (haar)mode van die tijd tot in de uithoeken van het Romeinse rijk. En hun directe toegang tot de keizer maakte hen eveneens invloedrijk en machtig!

Meer over Romeinse dameskapsels

Het verhaal van de vergeten keizer Domitianus

Het verhaal van de vergeten keizer Domitianus

Een reactie

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back to top button