Tentoonstelling ‘Verborgen zilver van De Haar’ verlengd voor Italië Evenement
In februari opende Kasteel de Haar te Haarzuilens de speciale tentoonstelling over het ‘verborgen zilver’ van De Haar. Een unieke en eenmalige kans om het familiezilver van de familie van Zuylen van Nijevelt te bekijken, de bewoners van de Haar. De tentoonstelling die aanvankelijk tot begin mei zou duren is nu speciaal verlengd tot de laatste dag van het Italië Evenement, zondag 2 juni. Italiëliefhebbers kunnen daardoor op een dag genieten van het mooiste dat Italië en Nederland heeft voortgebracht.
Voor het eerst sinds 100 jaar
Kasteel de Haar Utrecht kreeg in november 2012 de kunstcollectie van de familie van Zuylen van Nijevelt van de Haar in eigendom. Het kasteel, behorend tot de internationale top van historische buitenhuizen, presenteerde in februari daarom met gepaste trots voor het eerst sinds 100 jaar een uitzonderlijk hoogtepunt uit de aangekochte collectie.
Monumentaal toppunt is het door de befaamde architect Pierre Cuypers (bekend van ontwerp Rijksmuseum, Centraal Station Amsterdam, Kasteel De Haar en vele kerken) ontworpen zilveren bestek dat honderden afzonderlijke items telt en tientallen toepassingen, een klapstuk binnen de Europese interieurkunst van rond 1900.
250 uur zilver poetsen
Ruim een eeuw bestaat de traditie dat Kasteel de Haar één maand per jaar, september, wordt bewoond door familie van Zuylen van Nijevelt van de Haar. Het fêteren van vooraanstaande (internationale) gasten vormde het middelpunt van deze traditie, met extravagante diners en uitmuntend gastheerschap door de baron en de barones. Een half jaar van te voren begon personeel met de voorbereidingen. Alleen al voor het poetsen van al het zilver had het personeel 250 uur nodig!
Vroeger voor de jetset, na 100 jaar voor iedereen
Het familiezilver lag het gehele jaar achter slot en grendel op verborgen plekken verspreid door het kasteel en werd uitsluitend ter gelegenheid van de septembertraditie tevoorschijn gehaald. Met de aankoop van de kunstcollectie afgelopen november, is het voor Kasteel de Haar Utrecht voor het eerst in 100 jaar mogelijk om deze verborgen schatten aan het publiek te presenteren.
Architect ontwierp bestek
De architect van het kasteel Pierre Cuypers was van meerdere markten thuis. Hij ontwierp ook het zilveren bestek dat honderden afzonderlijke items telt en tientallen toepassingen. Het eetzilver is ontworpen in neogotische stijl, volgens Cuypers de enige ‘waere en waerachtige’ stijl, en daarmee passend bij het kasteel en de tuinen als gesamtkunstwerk.
De kwaliteit en de uitvoering van het eetgerei is voortreffelijk, met een hoofdrol voor heraldiek, opengewerkte steelbekroningen en gegraveerde visblaasmotieven. De baron was van mening dat er in Nederland geen edelsmeden waren die werk op dit niveau konden leveren en liet daarom het gerenommeerde Parijse Maison Cardeilhac het bestek vervaardigen. Er zijn uiteraard dinermessen, -vorken en –lepels in alle soorten en maten, maar ook gemberbestek, suikerstrooiers, vistrancheerbestek, een croquetschep, druivenschaartjes, aspergescheppen, pasteischepjes, olijvenlepels en nog veel meer.
Tot de zilvercollectie behoren ook stukken die van de familie De Rothschild afkomstig zijn. Dat is opmerkelijk omdat de Joodse barones Hélène de Rothschild onterfd werd op het moment dat zij de Katholieke baron Van Zuylen huwde in 1887. Er zijn dienschalen en cloches, een surtout de table voorzien van geappliceerd verguld Rothschildwapen en met uitzonderlijk grote afmetingen, onmiskenbaar gemaakt voor een Rothschildpaleis.
Waarom is ‘eet smakelijk’ zeggen ongepast?
De tentoonstelling dompelt bezoekers onder in de context van de weelde van weleer. Nu in tijden van recessie menigeen de hand op de knip moet houden, waant men zich in het kasteel in een kosmopolitische luxe. De tentoonstelling geeft tevens antwoord op vragen over de rol en functie van het familiezilver en de daarbij behorende gebruiken en etiquette.
Waarom is het ongepast om ´Eet smakelijk´ te zeggen? Waarom hield de baron society rubrieken in de krant nauwgezet bij in zijn ´invitationsbook´ voor het samenstellen van de gastenlijst? Hoeveel personeel was er eigenlijk en welke functies hadden zij? Welke gasten volgden koningin Emma op 9 juli 1901 in het op maat gemaakte gastenboek? Hoe zat de tafelschikking in elkaar en waarom was dat zo? Was het bestek prettig in het gebruik? Hoe voorkwam Roger Moore gezichtsverlies toen hij een hele kip aan zijn vergulde vork had hangen?
Met inzicht in de welgemanierdheid en de etiquette die op Kasteel de Haar Utrecht in usance waren, zou anno 2012 wellicht veel ergernis en commotie over een gebrek aan goed opgevoed en respectvol gedrag voorkomen kunnen worden.
Voor actuele informatie, openingstijden, tarieven en reserveren: www.kasteeldehaar.nl
De tentoonstelling is in het kasteel te bezichtigen tijdens het Italië Evenement, 31 mei, 1 en 2 juni 2013
