De geschiedenis van het Koninkrijk Italië
Houd de bitter bij de hand en haal de zolder maar vast leeg, morgen is het weer Koningsdag. Hoezee! Hoewel de populariteit van onze vorst tanende is, blijft Nederland trouw aan Oranje, trouw aan de monarchie. Dat kan van de Italianen niet gezegd worden, want in 1946 sprak de bevolking zich uit voor de invoering van een republiek. Toch: 79 jaar na dato koestert het land de majestueuze souvenirs.
Vier vorsten telt de geschiedenis van Italië; van Victor Emanuel II, via Umberto I en Victor Emanuel III naar Umberto II. Die laatste – hij zat amper een maand op de troon – werd direct na de Tweede Wereldoorlog, vanwege zijn collaboratie met de fascisten (lees: Mussolini), verbannen. Hij en zijn familieleden mochten nooit meer een voet op Italiaans grondgebied zetten. Dat wil zeggen, de mannen niet en de vrouwen wel.
De gevallen koning vertrok naar Portugal, maar zonder zijn vrouw Marie José van België. De twee scheidden en zij zette haar leven met hun vier kinderen voort in Zwitserland.
21 jaar geleden werd de familieban opgeheven, maar ondanks deze tegemoetkoming, is het de vraag of ze ooit nog op een ‘royale’ behandeling kunnen rekenen. Ze hebben de Italiaanse regering in ieder geval moeten beloven de republiek trouw te blijven en geen aanspraak meer te zullen maken op de troon.
Grensoverschrijdend
De overgang van koninkrijk naar staatsrepubliek markeerde de eenwording van het huidige Italië, iets wat koning Victor Emanuel II in 1861 overigens ook voor ogen had met de monarchie. Voor zijn troonsbestijging waren er namelijk diverse kleinere koninkrijkjes, het kerkelijk gebied rondom Rome incluis. Daarnaast waren er regio’s die toen nog behoorden tot Frankrijk of Oostenrijk.
Na enkele veldslagen en oorlogen kwam aan die lappendeken een einde en ontstond via ‘landjepik’ min of meer het Italië zoals we dit nu kennen.
De Eerste Wereldoorlog
De Eerste Wereldoorlog heeft een belangrijke rol gespeeld in de moderne geschiedenis van Italië. Tot die tijd lag de grens tussen het koninkrijk Italië en het noordelijke Oostenrijk namelijk bij Limone sul Garda en werd de Oostenrijkse provincie Zuid-Tirol begrensd bij Riva del Garda. Maar Italië heulde met de vijand en stapte in 1915 over van Oostenrijk- Hongarije naar de Britten, Fransen en Russen. Zij beloofden Italië namelijk grote delen van het buurland. Na enkele jaren van strijd kregen de Italianen ‘slechts’ Zuid-Tirol, Triëst en Istrië.
Het is daarom dat deze gebieden, het noordelijk deel van het Gardameer inbegrepen, ook vandaag de dag nog een beetje Oostenrijks aandoen. Istrië vormt een uitzondering, want die regio raakte Italië kwijt na de Tweede Wereldoorlog. Lees meer op deze site.
Daarover geschreven. De goede koninklijke wil ten spijt, met de opkomst van het fascisme in de jaren 30 kwamen steeds meer dictators aan de macht, onder wie Hitler, Franco en Mussolini. Dat escaleerde in de oorlogsjaren 40, want de koninklijke familie in Italië had zijn krediet verspeeld. Het volk verkoos afzetting en wilde niet meer herinnerd worden aan de laatste twee koningen, omdat tijdens het bewind van Victor Emanuel III het fascisme werd binnengelaten en Italië bij twee wereldoorlogen betrokken raakte. Hun voorvaderen Victor Emanuel II en Umberto I genieten echter nog altijd respect in het land, zo vind je in vele dorpen en steden nog standbeelden van de eerste koning.
Victor Emanuel II
Victor Emanuel II (zie foto boven dit artikel) werd geboren op 14 maart 1820 in een van de koninklijke paleizen in Turijn. Inderdaad, Italië bestond toen nog uit allerlei kleinere staten met aparte koningen en leiders. Zo maakte Turijn deel uit van het koninkrijk Sardegna-Piemonte, terwijl Milaan onderdeel was van het Oostenrijkse rijk.
Victor Emanuel was nog geen twaalf jaar toen zijn vader de troon van Sardegna-Piemonte erfde van een verre neef. Tja, zo ging dat in die tijd. Hij was dus plots koning van een van de belangrijkste gebieden in zuidelijk Europa. Victor Emanuel II daarentegen kreeg het leiderschap met de paplepel ingegoten en was bovendien behept met nobele ambities. Hij was al van jongs af aan een strijder voor een verenigd koninkrijk. Zo streed hij onder aanvoering van pappa in de Eerste Italiaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1848-1849) tegen het Oostenrijkse leger. Een verloren strijd.
Na deze oorlog nam zoonlief zitting op de troon. Hij waagde een nieuwe poging gewaagd om Oostenrijk op te nemen in het verenigd Italië. Met strijders als Giuseppe Garibaldi en Camillo Benso di Cavour had hij dit keer meer succes: Lombardije werd toegevoegd aan het koninkrijk. Toen vanuit het zuiden Garibaldi in 1860 ook Sicilië en het koninkrijk Napels veroverde, leek een verenigd koninkrijk dichtbij. Aldus geschiedde een jaar later, nadat ook de hoven van Toscane, Modena en Romagna zich hadden aangesloten.
Ondergang
Missie volbracht? Nee. Er was een derde onafhankelijkheidsoorlog nodig om samen met de Pruisen Oostenrijk binnen te vallen en de regio Veneto bij Italië te betrekken. De verovering van Rome in 1870 vormde voor Victor Emanuel letterlijk de kroon op het werk. Sterker, hij riep Rome uit tot nieuwe hoofdstad van Italië en zag in grootmachten als Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië zijn gelijke.
Die hebzucht lijkt bij nader inzien een voorbode van de koninklijke val geweest. Net als Frankrijk en Duitsland zette Italië zijn zinnen op koloniën in den vreemde. Brunei en Atjeh, bijvoorbeeld. Het plan slaagde niet. Eritrea, Somaliland en Libië konden wel veroverd worden, maar al met al te weinig om van een grootmacht te spreken.
Niet alleen de jacht op meer grondgebied was een lachertje, in de beide wereldoorlogen sloeg Italië een modderfiguur. Koning Victor Emanuel III zou meevechten, maar vrijwel alle slagen verloor hij en daarmee het vertrouwen bij zijn onderdanen.
De Tweede Wereldoorlog
Toen ook in de Tweede Wereldoorlog zware klappen geïncasseerd moesten worden, was er van de vorstelijke reputatie niet veel meer over. Bovendien kwam er een andere leider van rechts: Benito Mussolini. Hij zou van Italië een grootmacht maken. De koning gaf het op en waagde nog een offensief met zijn populaire zoon Umberto II, maar het mocht niet baten. Op 2 juni 1946 was er een referendum met de vraag: moet Italië een koninkrijk blijven? Nee, riep het volk, alhoewel het maar de vraag is of het referendum eerlijk is verlopen.
liet hij een paar jaar terug weten. Maar daar voelde de staat niets voor.
79 jaar na dato is het Koninkrijk Italië allesbehalve vergeten. Het hoofdstuk verdient een hoofdletter in de geschiedenisboeken. Daarnaast vormen paleizen en monumenten een symbool van nostalgie, romantiek en – in alle eerlijkheid – plastic sentiment. Tegenover iedere Italiaan die het vorstenhuis nieuw leven zou willen inblazen, staat ook een tegenstander. Feitelijk is die tweestrijd over de monarchie in Nederland niet heel anders. Maar ja, het Oranje-perspectief staat er net even anders voor, niet?
Den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood…
Oranjes in Italië
De Nederlandse koninklijke familie kwam – en verschillende leden nog altijd – graag naar Italië. Ze hadden er hun bevriende relaties en brachten de vakanties jarenlang door in en rond het kustplaatsje Porto Ercole. In 1959 liet prins Bernhard er een grote villa bouwen, waar hij en zijn gezin zich konden terugtrekken. Het vakantiehuis kreeg de naam ‘De Gelukkige Olifant’, een verwijzing naar het lievelingsdier van de prins. Inmiddels is de villa verkocht en gesloopt. In het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo hangt nog het kunstwerk van de olifant dat de gevel van de villa sierde.
Royaltyspecialist Oranjekenner kent de gangen van de Oranjes naar Italië: “Prinses Beatrix kreeg er in de jaren zeventig een huis in Tavarnelle Val di Pesa, dat ook weer een trekpleister werd voor haar zoons en hun gezinnen. Wijlen prinses Christina had een eigen huis in Porto Ercole, terwijl haar dochter Juliana permanent in Italië woont met haar gezin. Voor de kinderen van prinses Irene is er, naast de familievakanties, nog een speciale band met Italië. Parma geldt als het stamland van hun familie de Bourbon de Parme en elk jaar brengen leden van de familie een bezoek aan de steden Parma en Piacenza. Prins Carlos en prinses Annemarie worden daarbij Hertog en Hertogin van Parma genoemd. De broer van Carlos, prins Jaime, was jarenlang de Nederlandse ambassadeur in Vaticaanstad.” (bron: Royalty)
De geschiedenis van het Koninkrijk Italië
De geschiedenis van het Koninkrijk Italië
