Gevraagd naar de filmstad van Italië zal menigeen Venetië aanhalen. Dat is immers de stad waar jaarlijks grote sterren over de rode loper van het beroemde festival schrijden. Fout! Een enkeling ziet in Como nog een alibi vanwege die talentvolle (en getrouwde) koffiedrinker, maar ook dat rekenen wij niet goed. Nee, er is letterlijk maar één filmstad in dit land: Cinecittà. En die stad blijkt weer te leven!
Aangezien Il Giornale ook veel jonge lezers boeit, zullen we 77 jaar na de opening van de grootste filmstudio’s van Europa de locatie en de geschiedenis wat nader duiden. Op dertien kilometer afstand van het Colosseum – inderdaad: Rome – was Cinecittà in 1937 het antwoord op de macht van de Amerikanen. Benito Mussolini wilde zich hiermee wapenen tegen de sterke opkomst van de Hollywoodfilms. Een culturele strijd? Nee, de Italiaanse leider was zelf uit op politieke macht en zag in de filmindustrie een kip met gouden eieren. Niet zozeer voor zijn fascistische propaganda, maar wel voor het nationalisme. In dat kader werd dan ook rijkelijk gestrooid met subsidies en via de internationale media werd het publiek warm gemaakt voor de Italiaanse filmsterren. Hij wilde meer, meer, meer van het eigen cultuurgoed. Wekelijks rolde er een nieuwe productie uit Mussolini’s filmfabriek, zoals enkele klassiekers uit het Italiaanse Neorealisme. Van Roberto Rossellini bijvoorbeeld: Roma città aperta. Rossellini schreef geschiedenis, maar het succes was van korte duur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de enorme filmstudio gebombardeerd. Fini.
Ben Hur en Cleopatra
Ook na de oorlog toonde Italië zijn bekende veerkracht. Wonden werden gelikt en Rome kreeg de opdracht om zijn filmstad weer op te bouwen. Cinecittà werd groter dan voorheen en tegen de vooroorlogse koers van Mussolini in werden de Amerikanen nu ineens omarmd. Al snel kreeg Rome dan ook de bijnaam het Hollywood van Europa. In de heuvels van de Italiaanse hoofdstad konden namelijk megaproducties worden gedraaid, zoals Spartacus, Ben Hur en Cleopatra.
Uit eigen land was Federico Fellini een belangrijke speler, mede dankzij La Dolce Vita, die in 1960 in de openluchtstudio’s werd gedraaid. Ook Pier Paolo Pasolini maakte in Cinecittà een prijswinnende kaskraker: Teorema (1968).
De verzoeken van filmmakers en producenten stromen binnen en de filmstad is in die succesjaren dan ook met recht een stad te noemen, enigszins vergelijkbaar met een olympisch dorp anno 2015. Er zijn op veertig hectare complete straten en pleinen (na)gebouwd, zestien opnamestudio’s, meer dan 300 kleedkamers en verschillende gebouwen waar medewerkers kunnen overnachten. Het zal u niet verbazen dat dit enorme filmcomplex in die periode flink wat geld in het laatje van de overheid brengt. Ook de stad pikt daar een graantje van mee. Immers, Rome heeft toeristen nodig om zijn monumenten – al dan niet getroffen tijdens de oorlog – te restaureren.
Bijna failliet
Het scenario van Cinecittà kent, gelijk de meeste filmklassiekers, goede en slechte tijden. Zo wordt de glorie van de zestiger en zeventiger jaren gevolgd door een somber decennium. In de jaren tachtig dreigt het faillissement voor de complete stad en de overheid is niet van plan er extra geld in te steken. Privatisering van Cinecittà is het gevolg.
Daarnaast wordt geprobeerd om de Amerikanen weer naar Rome te lokken. Zij staken hun geld namelijk steeds vaker in Hollywood, waar Universal en consorten soortgelijke studio’s hadden gebouwd. Het scheelde ze aanzienlijk in reiskosten en bovendien waren de belastingregels in Europa niet meer zo soepel als voorheen. Met wat politieke steun en een goedwillende cultuurminister wordt daar een mouw aan gepast. Maar guts en glory blijven uit. Het chauvinisme van de Amerikanen houdt ze in Hollywood. Slechts voor een enkele productie wagen producenten met cast en crew de oversteek, zoals voor The Godfather, Gangs of New York en The Fires of Pompeï.
Toch heeft Rome de strijd met Hollywood niet helemaal verloren. De studio’s van Cinecittà worden namelijk wel gevonden voor montage en nabewerking, ook voor grote producties. De Italianen zijn hun Amerikaanse collega’s een stapje voor in techniek.
Daarnaast plukt de grote filmstad steeds meer vruchten van de Europese bondgenoten. De vorming van de EU heeft nieuwe mogelijkheden gecreëerd in culturele samenwerkingen voor film én tv. Maar ook de Italiaanse overheid draagt sinds kort een steentje bij. De belastingregels zijn aanzienlijk versoepeld, hierdoor noemen ze Cinecittà met de grootste studio’s van Europa, in de volksmond al bijna het Italiaanse belastingparadijs. Al met al voldoende materiaal voor een film op zich: Cinecittà, the movie.
De Efteling van Fellini
Met de openstelling van Cinecittà voor publiek, enkele jaren geleden, heeft Rome er een toeristische attractie bij. Naast het Colosseum, de Spaanse Trappen en het Vaticaan mag een dagje film niet ontbreken. Hier ligt de beroemdste straat van New York pal naast het Forum Romanum, maar dan wel van piepschuim. En van het oude Rome is het slechts twee minuten lopen naar Assisi. Een surrealistische ervaring.
Het zal u overigens niet verbazen dat de gloriejaren van de filmstad tijdens de rondleiding centraal staan. Zo wordt in Sound Stage 5 een saluut gebracht aan maestro Fellini en regelmatig duiken historische decors op uit de klassiekers die hier opgenomen zijn, zoals de recente BBC-serie Roma.
Ook Ben Hur herleeft bij de toer door de studio’s, ware het niet dat een groot deel van het oorspronkelijke filmdecor enkele jaren geleden door brand is verwoest. Hoewel het filmmuseum tijdens ons bezoek nog niet helemaal klaar was, biedt de tentoonstelling Cinecittà si mostra een waardig alternatief. Daarin komt ook de magie aan de orde die schuil gaat achter het maken van een film. Indrukwekkend is tot slot de presentatie van de nieuwste filmtechnieken, want we moeten vooral niet denken dat Cinecittà tot de voltooid verleden tijd behoort.
Cinecittà is elke dag (behalve dinsdag) open van 9.30 tot 19.00 uur Via Tuscolana 1055, Rome (METRO A) Toegangsprijs vanaf € 10,- Twee keer per dag Engelstalige rondleiding Informatie: cinecittasimostra.it
Nog meer pret…
Vorig jaar opende ten zuiden van Rome het themapark Cinecittà World. Een park als ode aan de Italiaanse filmindustrie, maar de beroemde studio’s en het attractiepark staan verder los van elkaar. Cinecittà World liet zich inspireren door de grote entertainmentgoden in de VS en is met het aanbod van filmsets, theatershows en gethematiseerde attracties voor filmliefhebbers een aanrader.
Zo is het park mede ontworpen door Dante Ferreti, de drievoudig Oscarwinnaar die samenwerkte met regisseurs Pasolini, Fellini en Scorsese. Ondanks alle inspanningen dreigt het park toch al snel weer te sluiten. Bezoekersaantallen vallen tegen en eind 2015 werd er openlijk over een faillissement gesproken. Volgens het management van het park zijn deze verhalen echter uit de lucht gegrepen en gaat het park in 2016 gewoon weer open. (update 2019. Het park trekt nu veel meer bezoekers)
Cinecittà World kent wisselende openingstijden, afhankelijk van het seizoen Via di Castel Romano 200, Roma Toegangsprijs € 29,- voor volwassenen en € 23,- voor kinderen Tip voor gezinnen: veel campings in de buurt Informatie: cinecittaworld.it
