De geschiedenis van de Nederlandse bloemen voor het Vaticaan
Als er één thema symbool staat voor de band tussen Italië en Nederland, dan zijn dat wel bloemen. Zo laat het Vaticaan haar Sint-Pietersplein al tientallen jaren omtoveren tot een weelderige Paastuin. Oet Nederland uiteraard. Omgekeerd zijn wij dol op de fleurigste plekjes van Italië, zoals de Bloemen Riviera en de Amalfikust. Daarom op z’n paasbest met bloemen: Ti Amo.
Voor de goede orde, de bloemenzee op paaszondag in Rome is een cadeautje van de Nederlandse telers, maar daar ging dertig jaar geleden wel een echte bestelling aan vooraf. In 1985 namelijk werd het bezoek van Johannes Paulus II aan Nederland opgefleurd door de Nederlandse sierteeltorganisatie. Dat viel in de smaak. Zozeer zelfs dat deze bloemisten in hetzelfde jaar ook de Sint- Pietersbasiliek mochten ‘aankleden’ in verband met de zaligverklaring van Titus Brandsma, één van de gevangenen van kamp Dachau.
In 1986 stuurde het Vaticaan een bestelling richting Nederland: bloemen voor de paasmis. Dat lieten de telers zich geen tweede keer zeggen. En zo trokken op de dinsdag van de Goede Week drie vrachtwagens uit het Westland via Utrecht (voor de zegen van de kardinaal) richting Vaticaanstad. Een traditie was geboren.
Witte rozen en perentakken voor Benedictus!
Voor de Nederlandse kwekers, telers en bloemisten is de Italiaanse mini-Keukenhof bij de Paus een jaarlijks hoogtepunt. Niet alleen het ontwerp en de aanleg van het ‘paastuintje’ (vele honderden planten en duizenden bloemen), maar ook de audiëntie en het dankwoord van de Heilige Vader. Het is een compliment voor de branche, maar in het bijzonder voor de gebroeders Van der Voort uit Leiden, die al dertig jaar de bloemetjes buitenzetten in Rome.
“Het is een fantastische eer en een fantastische klus, ieder jaar weer. Mijn broer nam de eerste 15 jaar voor zijn rekening,” vertelt Charles van der Voort trots. “Maar hij raakte aardig op leeftijd en daarom nam ik in 2001 het stokje over. Vorig jaar oktober hebben we het ontwerp voor Pasen 2016 gestuurd en inmiddels zijn de bestellingen rond. Een tipje van de sluier? Het zijn vooral witte rozen dit jaar, maar ook perentakken waarmee het balkon van het Vaticaan wordt versierd. Verder komen er ongeveer tachtig bloemstukken.
In totaal worden 6000 bloemen verwerkt. Behalve met snijbloemen wordt het terrein ook versierd met tienduizenden bolgewassen zoals krokussen en hyacinten. Thema van de bloemencomposities is dit jaar het Heilig Jaar van de Barmhartigheid. Ja, het wordt echt een kleine Keukenhof.” Dat Paus Benedictus is gestopt met het Nederlandse dankwoord, was voor veel Nederlanders een teleurstelling. Niet voor Van der Voort.
“Hij houdt het bij Grazie per i Fiori en daar heb ik geen moeite mee, hoor. Nu weet namelijk de hele wereld dat de bloemen uit Nederland komen en dat was in de jaren ervoor niet zo. Mooie promotie toch?!” Maar het feit dat de hele wereld op paaszondag getuige is, maakt het voor de telers bovendien niet alleen eervol, maar ook commercieel waardevol. Dertig jaar na de eerste Pauselijke order is de bloemenzee dan ook verworden tot een geschenk uit en een visitekaartje van Nederland. Veelal met wat extra geel als saluut aan het pauselijke wapen en een toefje oranje als Hollands knipoogje.
Bloemen aan de kust
In de wetenschap dat Nederlanders over het algemeen gezegend zijn met groene vingers, spreekt het als vanzelf dat onze ogen ook in Italië een zwak hebben voor dat wat groeit, bloeit en ons telkens weer boeit. Sterker nog, wij gedijen bij uitstek in een fleurige biotoop. Zo verwonderen wij ons bij het zien van de bloemrijke Oleanders als afscheiding tussen het tweerichtingsverkeer op de snelweg. Voor Italianen de gewoonste zaak van de wereld.
Ook in Ligurië halen Nederlanders massaal hun hart op. Het mediterrane milde klimaat is hier namelijk een ultieme voedingsbron voor tuinen vol kleur. Daarvoor moet je dan wel in het oostelijk deel zijn van de regio, de Riviera di Levante genaamd. De Bloemen Riviera dankt zijn populariteit niet alleen aan de fleur van bijvoorbeeld rozen, geraniums, orchideeën en bougainville, maar ook aan de kleur. Dorpen en steden als Alassio, Marina en Ventimiglia hebben een authentieke uitstraling met hun kleurige muren en luiken.
De grote (kleine) trots van de Ligurische kust is bovendien het natuurgebied Cinque Terre, dat niet voor niets een plaats kreeg op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De dorpjes in dit park, met elkaar verbonden door een wandelpad, bieden een fantastisch uitzicht over de zee en de kuststrook. Dat het er dankzij de bergen in de rug en de zuidelijke wind het hele jaar door aangenaam zacht is, maakt het goed toeven in de oksel van de laars.
Kleurrijk Amalfi
Ook Campanië werd geprezen door Unesco, in het bijzonder de Amalfitaanse kust. Dit prachtige stukje Italië is gek genoeg niet eens zo groot, want het loopt van Positano naar Vietri sul Mare; een slordige 40 kilometer. Het is dan ook van belang om van iedere meter te genieten. Beschut door de bergen van Latari en met de zee aan de voet, lijkt de kronkelende weg als een kwaststreek over het mooiste schilderij getrokken.
Elk dorp heeft zijn eigen karaktertrekken, wat geldt voor de kunst, cultuur én natuur. En wat dat laatste betreft: de tuinen van de Campaniaanse kust staan tussen april en september vol in bloei; het paars van de Bougainville, de vele roodtinten van de rozen en het geel van de citroenen. Met de bergen, bomen en méditerranée een volwaardig kleurenpalet.
Wie de tijd neemt om dit cultureel erfgoed van Italië in zich op te nemen, doet er verstandig aan om in de volgende dorpen even pas op de plaats te maken. In Ravello bijvoorbeeld, met zijn hangende tuinen en smalle steegjes. Hoog boven de zee gelegen heb je hier misschien wel het mooiste uitzicht van de regio, in het bijzonder vanuit de tuinen van Villa Cimbrone.
In het hart van Amalfi ligt het natuurreservaat Valle delle Ferriere. Het is met recht een fabelachtig landschap en dankzij een overvloed aan water vind je hier zeldzame tropische flora. In Praiano ontkomt u als toerist niet aan de altaren, gebouwd door de grootgrondbezitters van weleer. Bij de Torre a Mare kunt u genieten van een prachtig Amalfitaans panorama.
Uiteraard mag de grootste stad aan deze kust niet onvermeld blijven: Amalfi. Al is het maar om de boot naar Capri te pakken. Dit beroemde eiland was eens het rust- en lustoord van de jetset, maar die tijd is voorbij. Het is er wat drukker geworden, maar gelukkig is de natuurschoon gebleven. De beste tijd van het jaar? In mei en juni is het nog relatief rustig en geurt het eiland bovendien op z’n aller-fleurigst. Daar kan menig wasverzachter nog een puntje aan ruiken…
De Italiaanse tuinen
Tuinieren is niet aan de Italiaan besteed. Tenminste, niet op de wijze zoals wij Nederlanders het boompje bij het huisje en het beestje voegen. Een boeketje bloemen in Italië is vooral een bos cellofaan met een flinke strik rond drie stengels. En ook aan het planten van een bolletje wil de Italiaan zijn niet-groene vingers niet branden.
Nee, de tuin en het balkon in Italië worden vooral gevuld met een stoel en een tafel. Nou vooruit, een enkele mamma wil zich nog wel eens bekommeren om wat groenten, kruiden en een paar veredelde potplanten, maar daar houdt het dan ook echt op. Dat Nederlanders hun gedroomde Italië bij voorkeur afbeelden in een vergezicht met groene heuvels en karakteristieke bomen, bij voorkeur cipres en olijf, lijkt dan ook een contradictie.
Blijkbaar zijn de Italianen wel goed in het beheer en onderhouden van hun landschap, dat van Toscane in het bijzonder. Dus tóch groene vingers! Il Giornale zette al eens de mooiste museale tuinen van Italië op een rijtje en daarbij scoorde Toscane ook hoge ogen. Rond Florence en de Noord-Italiaanse meren van Como en Maggiore komen tuinliefhebbers enorm aan hun trekken. Daarbij moet gezegd: de mooiste tuinen van Italië kunnen niet zonder paleis, waterpartijen, beelden en een heggenschaar. Hierbij een paar tips voor in de vakantiekoffer…
De prachtige Giardino di Boboli bij het Palazzo Pitti in Florence mag niet gemist worden. Het is een typisch Italiaanse tuin met cipressen, fonteinen, kunstmatige grotten, tempels en vooral heel veel beelden. Met een oppervlakte van 45.000 (!) vierkante meter mag je spreken van een heus openluchtmuseum. Hij staat dan ook niet voor niets op de werelderfgoedlijst.
De tuinen van Rome
De tuinen van Castello Ruspoli di Vignanello in Viterbo bij Rome vormen met recht een geometrische orde. Een groen fluwelen tapijt zonder versieringen; typerend voor de Italiaanse renaissance tuinen, maar de kleinere tuinen kregen meer kleur dankzij bloemen, klimrozen, kruiden en enkele beelden.
Sommigen noemen de Giardino di Ninfa in Latina (Lazio) de meest romantische tuin ter wereld, maar opvallend genoeg is ze nog niet echt ontdekt. Er zijn meer dan 1300 verschillende planten, struiken en bomen geplant, en die maken sfeervolle en spectaculaire doorkijkjes. Let wel: deze tuin is uitsluitend met een gids te bezoeken.
Kasteel Trauttmansdorff in Merano
De botanische tuinen van Kasteel Trauttmansdorff in Merano (Zuid Tirol) werden enkele jaren geleden uitgeroepen tot Mooiste tuin van Italië. U vindt er twaalf hectare bloeiende planten, exotische palmen en botanische rariteiten, maar ook een enorme vijver met waterlelies en lotusbloemen.
In Pallanza aan het Lago Maggiore vindt u de botanische tuin van Villa Taranto. In de lente bloeien daar de tulpen, irissen, azalea’s, rododendrons en vele andere bloemsoorten, maar de rijke flora kent ook fauna. Deze English country garden is de thuishaven voor veel papagaaien, fazanten en pauwen.