Aperitivo zonder alcohol in de horeca? Salute!

Het borreltje vóór het diner, de Italiaanse aperitivo, wordt steeds populairder in Nederland. Tegelijkertijd is er een flinke alcoholvrije beweging ingezet. Maar hoe komen die twee trends samen? We vragen het de experts, de inkopers van de lekkerste alcoholische én alcoholvrije, Italiaanse drankjes. 

Door: Tess van Daelen

Aperitivo op de kaart 

Steeds meer Italiaanse restaurants zetten de aperitivo op de kaart, letterlijk. Het bijzondere borrelmoment, na het werk en voor het diner, biedt dan ook allerlei kansen voor een gezellig samenkomen. Of dat nu met collega’s (hallo: ideaal teambuilding moment), familie of vrienden is. Voor restaurants een kans om al wat vroeger op de avond reuring in de zaak te creëren en naast allerhande aperitivo drankjes lichte bites (olijven, kaas en charcuterie) te serveren, voordat iedereen echt aan tafel gaat.

Stukje historie

Voordat we naar de trends en de toekomst kijken een klein stukje historie. De oorsprong van het aperitivo ritueel gaat namelijk ver terug, naar het oude Rome, waar men al wijn met kruiden dronk om de eetlust op te wekken. De moderne aperitivo, zoals we die vandaag de dag kennen, ontstond echter pas in de late 18e eeuw in Turijn. Daar ontwikkelde de Italiaanse distilleerder Antonio Benedetto Carpano in 1786 het drankje ‘vermout’, een sterke wijnsoort gearomatiseerd met verschillende kruiden en specerijen. Deze vermout werd populair als drankje dat je voor het eten kon nuttigen om de eetlust te stimuleren. En dat dat is dan ook het doel van dit pre-diner ritueel. Het woord ‘aperitivo’ komt van het Latijnse ‘aperire’, wat ‘openen’ betekent. Een moment om de maag te ‘openen’, voordat er later op de avond zwaar getafeld gaat worden.

Italiaanse aperitief klassiekers top 9

Klassieke aperitivo drankjes mét alcohol zijn onder meer:

• Aperol Sprtiz
• Negroni
• Campari Soda
• Vermouth
• Prosecco
• Americano
• Hugo
• Bellini
• Martini.

Wat er in Italië op de kaart staat hangt vaak af van de regio en het seizoen.

Alcoholvrije trend in Italië

Hoewel de meest heerlijke alcoholische dranken uit de laars komen, staan Italianen bekend om hun meer gematigde alcoholconsumptie. Het alcoholgebruik in Italië is vaak gecentreerd rond wijn en wordt meestal geconsumeerd tijdens de maaltijd. Gemiddeld drinken Italianen dan ook minder alcohol dan Nederlanders, die op hun beurt vaker buiten de maaltijden om drinken en ook veel bier en sterke dranken nuttigen.

Excessief drinken of ‘binge-drinken’ (veel drinken in korte tijd) is in Italië veel minder gebruikelijk dan hier. De afgelopen jaren is de totale alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking in Italië bovendien afgenomen. Onder meer door een groeiend bewustzijn van de gezondheidsrisico’s en verandering in sociale normen (wijn drinken bij het eten was altijd diepgeworteld in de Italiaanse cultuur, maar dit is langzaam aan het veranderen) door globalisering. In 2023 was de gemiddelde alcoholconsumptie in Italië ongeveer 7,8 liter alcohol per persoon per jaar ten opzichte van 8,9 liter per Nederlander per jaar (CBS, STAP).

Op je gezondheid!

Dat verklaart de opkomst van talloze alcoholvrije drankjes en aperitivo menu’s met bittere frisdrankjes en allerhande mocktails. Maar wat zijn die alcoholvrije alternatieven? Peter van groothandel Ciao Helena importeert een keur aan Italiaanse frisdrankjes voor Italiaanse restaurants en delicatessenwinkels; de ultieme alcoholvrije aperitivo drankjes.

Peter: “We importeren in totaal veertien verschillende drankjes uit De Marken. Onze Ginger Beer wordt vooral gebruikt als ingrediënt voor cocktails. De andere smaken zijn heerlijk op zichzelf staand – zonder alcohol – met wat ijs en garnering. Ze worden het hele jaar geschonken, maar passen extra goed in het terrassenseizoen. We hebben bijvoorbeeld Cedrata, een citrusdrankje dat vanwege zijn felle groene kleur fantastisch werkt als zomers drankje.

Ook hebben we een bitterzoet rood drankje, de Bitter Rosso, dat lijkt op het bekende Crodino. De Aperitivo Paoletti, is hét aperitivo drankje bij uitstek en lijkt qua kleur en smaak het meest op de Aperol Spritz. De meest gangbare frisdranken zijn de Arancia Rosso, een rode frisdrank met de intense smaak van geurige bloedsinaasappelen uit Sicilië, en de Limonata, een soort bitter lemon. De Chinotto is een typisch Italiaans drankje met de smaak van bittere citrus met karamel. In Italië is dit de meest gedronken frisdrank, terwijl wij Chinotto in Nederland nog helemaal niet kennen. Extra leuk dus om dit soort nieuwe, alcoholvrije, Italiaanse drankjes op de Nederlandse markt te introduceren. Zeker nu het aperitivo moment echt wordt opgepikt in Nederland.”

Nummer één mocktail

Ook bij importeur Naturalia zien ze een verschuiving in de afname van Italiaanse drankjes. Ralph Voogsgeerd van Naturalia:

“Het lijkt er wel op dat steeds meer mensen bewuster zijn van de slechte kanten van alcohol. Als je om je heen kijkt in de horeca dan zie je dat steeds meer mensen afstappen van wijn en bier en vaker kiezen voor alcoholvrije drankjes. Het meest populair zijn bij ons de frisdranken van Tomarchio. Deze worden ambachtelijk gemaakt op Sicilië. De Arancia Rosso (bloedsinaasappel) en Mandarino Verde (groene mandarijn) zijn het meest populair.” Kijken we naar de aperitivo kaart dan mag daar wat Naturalia betreft één drankje zeker niet ontbreken. “De Aperitivo Biondo mocktail! Vooral met warm weer is dit een heerlijke dorstlesser. Je serveert hem in een groot glas gevuld met ijs, vult het af met een flesje Aperitivo Biondo, een scheutje gembersiroop voor een klein zoetje en je garneert het met een schijfje bloedsinaasappel en blaadjes munt.” Salute!

Kapsalons & babyshowers

Importeur Vianello Aperitivo merkt tevens dat de vraag naar Italiaanse frisdranken stijgt.

Stefano Vianello: “We leveren aan kledingzaken, kapsalons, restaurants, maar bijvoorbeeld ook babyshowers en hebben steeds vaker particuliere klanten. De Lemon Soda frisdranken Recoaro Gingerino, Sanbitter Rosso en Crodino zijn onze succesproducten. Crodino leveren we zelfs nog in de oude en authentieke 10 x 10cl verpakking.” Het drankje Recoaro Gingerino hoort volgens Vianello met stip op één op de aperitivo kaart. “Dit is de enige echte alcoholvrije Spritz, die in de regio Veneto standaard op de kaart staat. Het drankje is overigens ook heerlijk te mixen met een Acqua Panna of Sanpellegrino Frizzante of de bijhorende Recoaro Acqua Tonica.”

Aperitivo Time

Dat het aperitivo moment hartstikke hot is, weten ze ook bij het tijdschrift De Smaak van Italië. Het blad besloot onlangs zelfs een heus aperitivo vignet in het leven te roepen, waarmee restaurants hun gasten te kennen geven dat zij bij hen kunnen genieten van een authentieke aperitivo ervaring. Italiaanse restaurants die geselecteerd worden voor de officiële aperitivo lijst krijgen een exclusief vignet voor op hun raam of deur. Zo weet je meteen bij de voordeur al of je goed zit.

Leren genieten

Vianello: “Aperitivo staat vaak in verbinding met mooie (vakantie)momenten die mensen hebben meegemaakt en tijdens hun aperitivo herbeleven. Dit moment staat voor samenzijn, met elkaar, praten, het buitenleven, de ontspanning, genieten van het leven, zoals ze dat in Zuid-Europese landen doen. In Nederland missen we dat soms nog, daarom is het goed dat steeds meer horecalocaties het aperitivo stukje oppakken.”

Apericena trend

Er zijn inmiddels ook weer varianten op de aperitivo ontstaan. Zo kennen ze in steden als Milaan en Turijn het zogeheten ‘apericena’. Dit is een combinatie van aperitivo en cena (avondeten), waarbij de hapjes soms zo uitgebreid zijn dat ze als een volledige maaltijd kunnen dienen. Zo smeren ze het helemaal uit over de gehele avond.

World of Nix

Wie niet naar een Italiaanse delicatessenwinkel gaat voor zijn frisdrankjes tikt bij alcoholvrije slijterij World of NIX zo tientallen aperitivo alternatieven zonder alcohol op de kop. Herber Hibiscus San Aperitivo, Bitter Aperitivo, Blood Orange Apéritf, Dolce Spritz, Sparkling Spritz, Aperitif Rosso, Coastal Spritz en Floral Wormwood zijn zo maar wat gangbare alcholvrije aperitivo drankjes.