Sacha de Boer over mysterieuze Blue Zone op Sardinië

La Dolce Vita. De Italiaanse uitdrukking is internationaal verworden tot een symbool. De prediking van het goede leven, beter gezegd. Italië zelf plukt er zijn toeristische vruchten van, want juist hier zou dat leven te vinden zijn. In Toscane, zeggen de Toscanezen. In Rome, zeggen de Romeinen. Nee, op Sardinië is het leven pas echt goed, blijkt uit onderzoek.

14 bergdorpjes op dit Italiaanse eiland vormen samen één van de vijf Blue Zones in de wereld. De overige vier zijn te vinden in Japan, Californië, Griekenland of Costa Rica, maar dat terzijde. Sardinië dus, is de plek waar mensen niet alleen langer leven, ze zijn er ook gezonder en vitaler. Eén van de armste regio’s van Europa nota bene.

Zijn het de genen, is het de gezonde lucht of simpelweg de Sardijnse manier van leven? Gianni Pes is moleculair bioloog en had dezelfde vragen toen hij begin deze eeuw een bezoek bracht aan de begraafplaats van Villagrande Strisaili. Hier liggen wel heel veel honderdplussers. Op zoek naar de antwoorden, trok Pes van dorp tot dorp, van deur tot deur. Hij onderzocht de genealogische patronen op het eiland en sprak met de ‘centenarians’ over hun leefpatroon, voeding en sociale omstandigheden. Conclusie: er is een gebied op Sardinië waar het leven goed is. Meer dan goed zelfs. En Pes trok met zijn blauwe stift een cirkel rond 14 dorpjes: de blue zone.

Journalist Sacha de Boer maakte een paar jaar geleden een reportage over dit unieke stukje Italië en legde enkele eeuwelingen vast in zwartwit. “Ouderdom kan echt heel mooi zijn.” Verslaggever Marco Bosmans sprak met haar.

“Ik ben niet alleen journalist, maar ook dochter van een huisarts. Die combinatie verklaart misschien waarom ik dezelfde nieuwsgierigheid had als Gianni Pes. Ik wilde heel graag deze reportage maken en meer van hem weten. Zeg nou zelf: Hoe kan het dat mensen op vijf plekken in de wereld zo oud worden? Maar goed, kwam ik daar met mijn houtje-touwtje-Italiaans. Dat is een beetje onwennig in het begin, maar ze begrepen me! En omdat ik het probeerde, stonden zij open voor mij. Ik wilde namelijk niet alleen de nieuwsgierige journalist spelen die antwoorden komt halen. Ik was oprecht geïnteresseerd in hun leven en even meeleven. Dat mocht en dat is natuurlijk geweldig. Zo kreeg ik het vertrouwen en zo waren zij volledig zichzelf als ik mijn camera te voorschijn haalde.”

Maar dat houtje-touwtje van jou valt toch wel mee?

“Nou, ik spreek het zeker niet goed. Het heeft iets Rudi Carrell-achtigs, haha. Wat ik weet en wat ik kan is de oogst van een paar hele fijne vakanties en dat is genoeg om me te redden, blijkbaar. Italië voelt op de een of andere manier ook heel erg vertrouwd.”

Heeft professor Pes zijn conclusies met je gedeeld?

“Ja, zeker. Een leuke, boeiende man, trouwens. Het geheim van de Blue Zones is eigenlijk niet zo geheim. Het is een combinatie van genen, leefpatroon, voeding en sociale omstandigheden. Bewegen is heel belangrijk uiteraard, maar niet overdreven. Sardijnen lopen geen marathons en gaan ook niet naar de sportschool. Het zijn herders van oudsher en die zijn het gewend om veel te lopen, berg op en berg af, soms wel uren per dag. Daar komt de voeding bij; noten, peulvruchten, groente en fruit, vis en niet heel veel rood vlees. Op het eiland eten ze ook een bepaald herdersbrood van zuurdesem en ze drinken geitenmelk en Cannonau wijn, die rijk is aan antioxidanten. Bewegen en goed eten dus, maar ook het geloof speelt een rol. Katholieken vertrouwen op God, wat maakt dat ze minder stress hebben. Ja, het klinkt allemaal heel vanzelfsprekend, maar het werkt dus.”

Vervolgens kom je thuis met je levenslessen en dan zeg je tegen je man: ‘Rick, we gaan het allemaal anders doen.’

“Haha, hij ziet me aankomen. Nee, in feite heb ik altijd al het genieten van het leven als motto. Dat werd op Sardinië alleen maar bevestigd. Wat ik wel interessant vond om te horen: 80% eten. Op Sardinië eten ze nooit teveel. Die les heb ik wel meegenomen, maar nog niet uitgevoerd, haha. Er zit nou eenmaal een gastronoom in mij. Nou hebben wij ook wel gemakkelijk praten, want wij hebben genoeg. Veel Sardijnen leven in armoede en moeten wel eten bewaren tot morgen.”

De Blue Zone op Sardinië is niet bepaald in trek bij toeristen. Daarom verrast het me dat de mensen zich zo bloot gaven voor jouw camera.

“We zijn drie dagen op het eiland geweest, dus we hadden de tijd om de mensen te leren kennen. Bovendien maakten we eerst het tv-interview en als de crew klaar was, kon ik mijn camera pakken. Het ijs is dan al gebroken en dat was een voordeel. Bovendien maken ze zich echt niet druk over de juiste jurk, de lichtinval of hoe zit mijn haar. ‘Je krijgt me zoals ik ben.’

Het is gek, maar oud worden gaat in dat opzicht toch een beetje gepaard met een dubbele moraal. Bijna iedereen wil oud worden, maar niemand wil het zijn. In de rijke landen spuiten we en trekken we alles zoveel mogelijk recht om vooral niet oud of ouder te lijken, terwijl hangende oogleden en rimpels voor Sardijnen de laatste zorg zijn. Het boeit ze gewoon niet. En dan komt ook weer dat dubbele: die karakteristieke koppen maken juist prach-ti-ge foto’s. Elke rimpel heeft een verhaal. Ja, ouderdom kan echt heel mooi zijn. Dat wilde ik laten zien.”

Zegt de Amsterdamse fotografe, die de vijftig inmiddels gepasseerd is. Ambieer je de honderd?

“Yeah, rub it in! Honderd jaar worden? Weet je, het grote nadeel is dat niet alle vrienden meegaan. Je verliest gaandeweg heel veel lieve mensen om je heen. Daarmee verdwijnt er ook een beetje glans van mijn eigen leven, begrijp je? Ik heb bijvoorbeeld een vriendin van 103, Ata Kando. Zij is ook fotograaf, maar is de afgelopen jaren steeds meer van haar zicht en gehoor verloren. Dat is beroepshalve al een pijnlijke confrontatie. Maar weet je wat het mooie is: ze heeft nog steeds plannen. Ze leeft in het nu, nog steeds. Nou, dat vind ik inspirerend.”

Wat dat betreft biedt de Blue Zone nog veel meer inspiratie en levenslessen. Misschien een tweede huisje als een soort levensverzekering…

“Dat is grappig. Rick en ik hebben het wel eens gehad over een huis in Italië, maar het werd uiteindelijk een tweede huisje in oost-Nederland. Simpelweg omdat we ook wel eens eventjes weg wilden. Op en neer naar Sardinië is praktisch gezien wat lastiger. Eerlijk gezegd leven wij soms al een beetje op z’n Sardijns. Eten van het land is bijvoorbeeld heerlijk. Man, ik kan zo blij worden van een gevonden oesterzwam of een paar salieblaadjes uit de tuin. Even frituren, heerlijk!

Op Sardinië heb ik trouwens kaas met levende wormen gegeten. Echt bizar. Daar liep ik toch een beetje tegen mijn taalbeperking aan, want de kaasmaker zei iets als ‘kaas met beestjes’, maar ik dacht dat ‘ie schimmelkaas bedoelde. Dus: hap, ik stopte het zonder te kijken zo in mijn mond. Beetje zout, maar dat vind ik wel lekker. Vervolgens zag ik de rest van de kaas: vol met wormen! Jak! ‘Nu durf je zeker niet meer,’ zei ‘ie. Dat moet je tegen mij niet zeggen, dus nam ik nog een hap. Nou, als dat een deel van het ouderdomsrecept is, dan heb ik er weer een paar jaartjes bij gesnoept.”

Fotografie: www.sachadeboer.com

Sacha de Boer Blue Zone Sardinië

Hoe word je 100?!

Tevredenheid is op Sardinië misschien wel het grootste goed. Gezondheid en geluk delen de tweede plaats. Dan Buettner sprak met 263 honderdplussers op het eiland en gebruikte de levenslessen voor zijn boek ‘De Blue Zones-methode’. Hij laat zien hoe je zelf een ‘blue zone’ kunt creëren aan de hand van praktische tips en maaltijdplanners. Lang zal je leven… 

Natuurlijk bewegen

Nee, je hoeft geen marathons te rennen of aan zware gewichten te trekken om gezond oud te worden. Natuurlijk bewegen is belangrijker. Op Sardinië doet men veel te voet, ook op het land, waardoor de meeste mensen enkele kilometers per dag lopen.

Doelen stellen

Rijk worden is mooi meegenomen, maar mag nooit een doel op zich zijn. Bewust opstaan en een plan voor de dag visualiseren geeft kracht en inspiratie.

Ontstressen

Spanning in je lijf staat bijna altijd in verband tot ziekten en chronische ontstekingen. Stress is dan ook een ziektemaker. Bidden, yoga, meditatie of een simpel middagdutje, zoals de Italianen doen, helpen je ontspannen. Ook lachen is gezond.

80%

Eet rustig en niet tot het randje. Zorg dat er altijd een gaatje overblijft voor een rustige spijsvertering. Het is beter voor je lijf, want de kans op overgewicht en aanverwante kwalen is hiermee een stuk kleiner.

Plantaardig

Vlees en vis zijn niet verboden op Sardinië, maar ze spelen ook weer niet de hoofdrol. Men eet veel groenten en fruit, maar ook bonen, linzen en kikkererwten.

Wijn mag!

Sterker nog, two wines a day, keeps the doctor… Eén of twee glazen wijn per dag is goed voor lijf en leden, ’s morgens, ’s middags, ’s avonds; als maar in goed gezelschap is. Hun eigen eilandwijn bevat een hoog niveau van antioxidanten en flavonoïden, dus gezond!

Sacha de Boer Blue Zone Sardinië

Naasten

De dorpelingen in de Blue Zone van Sardinië verkeren in sociale kringen die gezonde gewoonten ondersteunen. Soort zoekt immers soort. Sluit je daarom aan bij gelijkgestemden.

Dat geldt ook voor de omgang met vrienden en familie; zij komen op de eerste plaats. Daarmee worden veel zorgen voorkomen en uit respect voor ouderen, blijven opa en oma lekker thuis wonen.

Sacha de Boer Blue Zone Sardinië

Sacha de Boer Blue Zone Sardinië