De wellness van nu kent een rijke historie. Die gaat terug tot de Romeinen of eigenlijk nog verder. Baden in de modder en ezelinnenmelk hebben we bijvoorbeeld afgekeken in het Midden- Oosten. Toch is er geen land in de wereld waar thermen nog zo ‘hot’ zijn als Italië. Met dank aan de Romeinen, maar meer nog aan Moeder Natuur.
Voor het verhaal van de thermen en kuuroorden in Italië baseren we ons op diverse documentatiebronnen, maar vooral op de natuurlijke bronnen. De ligging van Italië is daarbij namelijk zeer bepalend, want de aarde beeft en spuwt hier niet alleen, ze geeft ook heilzame krachten. In mineraalrijke modder bijvoorbeeld. Dat weten ze in het Midden-Oosten en Egypte al eeuwen, want de Dode Zee en de Nijl worden daar gezien als geschenk van de natuur. In dat kader wordt het Oude Egypte gezien als de bron van onze wellness-cultuur.
Griekenland
Een ander spoor ontstaat in Griekenland. Zij bedachten lang geleden dat het handig was om hun ‘gymnastiekzalen’ uit te breiden met een waterprogramma voor de hygiëne. Om schoon te maken dus, maar dat blijkt de geïnspireerde Romeinen zo goed te bevallen dat de ontspanning bij hen wint van de inspanning. Het Romeinse badhuis is een feit, zonder gymnastiek. In eerste instantie nog gratis en gemengd, maar daar steken de christenen uiteindelijk een stokje voor. Keizer Hadrianus wil het niet hebben en laat aparte badhuizen bouwen.
Welness in de Romeinse tijd
In de jaren die volgen en onder de macht van het Romeinse Rijk verrijzen overal in Europa thermen, klein en groot. Om te badderen, zoals gezegd, maar de moderne badhuizen krijgen in combinatie met een bibliotheek, winkels en bordelen ook een sociale functie. Het laat zich raden dat hier vooral de notabelen hun dagje-uit genieten. Zij laten zich maar wat graag afdrogen, schrapen, insmeren en masseren.
Een van de grootste thermen uit die tijd is dat van Caracalla, aan de Via Appia in Rome. Dit bad- en ontspanningscomplex is in die tijd zondermeer een toeristische attractie te noemen met zo’n tien- tot vijftienduizend bezoekers per dag.
Arm of rijk, het bad ritueel in de thermen is overal gelijk. Ook nu nog gaan veel badgasten dezelfde weg. Na de kleedruimte (apodyterium) kom je respectievelijk in de koud water-zaal (frigidarium), lauw waterzaal (tepidarium), zweetzaal (sudatorium), heet water-zaal (calidarium) en de droge zweetruimte (laconicum). Ter afkoeling volgt tot slot het ijsbad (natatio).
Van het badhuis word je ziek!
In de 16de eeuw komt de klad in het bad. Je zou er ziek van worden, met z’n allen in hetzelfde water. Het zou een ontmoetingsplek zijn voor Sodom en Gomorra, voor onheilspellende samenzweerders. Hier en daar gaat de stop eruit en sluiten de deuren.
Een enkel badhuis blijft open, nota bene op doktersadvies. Onderzoek naar thermale bronnen ligt hier letterlijk aan ten grondslag, want het water uit deze bodem zou heilzaam zijn. De medicinale baden doen dan ook hun intrede, hydrotherapie wordt geïntroduceerd en modder en massages maken nu niet alleen ontspannen, maar ook beter. En een paar flessen water op recept; drie maal daags twee slokken. Op uw gezondheid!
Het badhuis van toen is verworden tot een kuuroord, ook buiten Italië. Je wordt er beter van, maar het duurt niet lang of het nuttige wordt op vele plaatsen uitgebreid met het aangename. Complete kuuroorden ontstaan met indrukwekkende hotels, theaters en zelfs casino’s. Ja, voor de welgestelden, inderdaad. Pas wanneer de overheid deze ‘zorgcentra’ erkent, is ook het gewone volk welkom. Daarmee wordt een nieuwe toeristische bron aangeboord: die van de gezondheidsreiziger. Samen kuren tegen reuma, astma en huidaandoeningen.
Bijzondere kuuroorden in Italië
De oudste thermen bij Rome staan al lange tijd droog, maar nog altijd wel de moeite van het bekijken waard. De thermen van Diocletianus op de Viminaalheuvel bijvoorbeeld, gebouwd rond 300 na Christus in opdracht van keizer Maximianus. Het was het grootste badhuiscomplex uit de oudheid, maar maakt tegenwoordig deel uit van het Museo Nazionale Romano.
Iets kleiner, maar niet minder interessant zijn de restanten van de thermen van Caracalla. Dit is een voorbeeld van een luxe badhuis, dat voldeed aan keizerlijke normen. Er is veel bewaard gebleven en in de zomer vormt de ruine van de thermen een prachtig decor voor opera-uitvoeringen.
Montecatini Terme
Montecatini Terme geldt misschien wel als de grootste openluchtkliniek van Italië. Nadat men in de 16de eeuw besloot afwatering aan te leggen en de natuurlijke waterbronnen in het dorp in een badinrichting op te vangen, kwam niet alleen het water, maar ook het toerisme op gang. Montecatini werd een ontmoetingsplaats met internationale faam. Inmiddels telt het Toscaanse dorp negen kuuroorden met thermale baden. Interessant om te weten: het water dat hier stroomt dient vooral de spijsvertering en kuren betekent vooral veel zout water drinken.
San Pellegrino was ooit een sjiek kuuroord, maar raakte ernstig in verval. Sinds de vorige eeuw komt de grandeur weer een beetje terug, want na het casino is ook QC Terme San Pellegrino weer in gebruik genomen. De thermen hebben niet alleen water, maar alles in huis voor een ontspannen verblijf. Er zijn zwembaden met thermaal water, watervallen, sauna’s, stoombaden, een zoutkamer en ontspanningsruimtes. Het thermaal water is rijk aan calcium, bicarbonaat en magnesium, en omdat het door steenlagen stroomt bevat het verschillende minerale zouten.
Eolische eilanden
De Eolische eilanden bij Sicilië worden zowel historisch als toeristisch gedomineerd door de aanwezigheid van werkende vulkanen. Vulcano is daarvan het meest aansprekende voorbeeld. Het eiland is gewijd aan Vulcanus, de God van het vuur, en bestaat uit drie oude kraters en een aantal elkaar overlappende vulkanische centra.
Het hele jaar door kan je modderbaden nemen in de kuuroorden bij Porto di Levante. Hoofdbestanddeel van deze fango (modderbad) is zwavel, wat helende krachten met zich meebrengen. Zo stimuleert het badderen de bloedsomloop en bovendien zorgt de watertemperatuur (zo’n 400C constant) voor het uitzweten van giftige stoffen in het lichaam.
In Zuid-Tirol vind je Therme Meran, ontworpen door toparchitect Matteo Thun. Het is een indrukwekkende transparante kubus uit glas en staal met houten elementen als accenten. Ja, het oog wil immers ook wat. In deze wellnessoase is een spa met een uitgebreid aanbod van massages, aromabaden en lichaamspakkingen op basis van regionale producten, zoals jeneverbessen, wijndruiven, hooi uit de bergen en paardenbloemen. In de thermen is bijzondere aandacht voor de verschillende Kneipp-therapieën rondom het water, zoals hydro-, planten- en voedingstherapie.
Umbrië
Ook de thermen in Umbrie hebben een eeuwenoude historie. De Romeinen genoten al van de thermale baden van Fontecchio in Citta di Castello (Perugia). Ze waren heilig, want wie in de Middeleeuwen de bron vervuilde, werd zelfs ter dood veroordeeld. Je vindt hier nu thermencomplex Terme di Fontecchio, waar je de meest diverse kuren kan volgen, zoals baden met zwavelwater of in modder.
Over de heilzame werking van vulkanische bronnen geen twijfel. Het heeft Italië weliswaar onheil bezorgd, maar ook verlichting. De honderden warmwaterbronnen die het land rijk is, zijn een zegen voor mensen met reumatische of andere pijnen. Zo stonden in de welvarende stad Pompeï ooit drie badhuizen; de Forumthermen, de centrale thermen en de Stabiaanse thermen. Hoewel de stad in 79 na Christus bedolven werd onder lava en as, zijn de resten van deze badhuizen het bezoeken waard.
Grotto Giusti, Toscane
Op heel veel andere plaatsen pruttelen de bronnen nog altijd door, zoals in de Grotto Giusti Thermen en SPA in Toscane. Nee, ze genezen niet, maar ontspannen des te meer. Over Toscane gesproken. Er wordt verteld dat Saturnus, de Romeinse god van de oogst, zijn geduld verloor met de mensheid, die constant met elkaar in conflict was. Hij stuurde een bliksem naar de aarde die een krater veroorzaakte in Saturnia.
Hier ontsprong een bron van heet water met zwavel. Sindsdien gaat het verhaal dat het water van Saturnia wonden geneest en dat mensen die hier in baden wijzer en gelukkiger zijn geworden. Vernoemd naar de derde paus die het Vaticaan ooit voortbracht, Nicolo V, die hier zijn buitenpaleis liet bouwen vanwege de heilzame bronnen, is Terme dei Papi in Viterbo verzekerd van de beste reclame.
Het kuuroord annex gezondheidscentrum biedt diverse bad-behandelingen, therapieën en massages. De stinkende, maar heilzame klei wordt vers uit de bron geschept en op het lichaam gesmeerd. Bubbel of badder je liever in de vrije natuur, dan zijn in de wijde omtrek diverse bronnen te vinden waar je gratis warm kunt baden.
Casciana Terme
Ook Casciana Terme staat bekend om de heerlijke warmwaterbronnen. Het verhaal gaat dat gravin Mathilde hier in de elfde eeuw van haar jicht zou zijn genezen. Zij zou de opdracht hebben gegeven voor de bouw van het kuurcomplex. Toen het in de 15de eeuw zwaar te lijden had onder de macht van Pisa, raakte het kuuroord verval, maar het werd in de 19de eeuw nieuw leven ingeblazen. Het Casciana Terme kuuroord is geopend van april tot december en je kunt er talloze behandelingen ondergaan zoals balneotherapie, modderbaden en massages.
10 Wellness trends in Italië
Benessere (welzijn) is dus al letterlijk zo oud als de weg naar Rome. Als we het kuren onder de verzamelterm wellness mogen scharen, dan signaleren de deskundigen een aantal trends.
Soul in de Sauna
De sauna is niet meer suf maar helemaal terug met entertainment, muziek en optredens. Uberhip zijn de sauna’s om eens goed te chillen inclusief DJ en cocktails. Sauna is tegenwoordig niet meer in je uppie maar met z’n allen, sociaal!
Sssst
Sommige oorden gaan juist voor absolute rust en stilte, mede gericht op het geestelijke welbevinden. Kloosters zijn in opkomst, eeuwenoude spirituele plekken. Een mooi voorbeeld is het Eremito op een van de stilste plekken in Umbrië. Geen iPhones, TV, telefoon of wifi signaal, geen airco of minibar en alleen kaarslicht. Op andere plekken heeft men stille restaurants, fitnessruimtes en winkels.
Aandacht voor de geest
Een gezonde geest in een gezond lichaam, dat is geen geheim. Yoga, mindfulness en allerhande spirituele inspiratie doen hun intrede alsmede neurowetenschappers en psychotherapeuten die het koppie weer fris en vrij maken.
Architectonische hoogstandjes
De meest fraaie badgebouwen worden tegenwoordig opgetrokken met de nadruk op hun duurzaamheid en harmonie met de omgeving. Dat voelt meteen goed.
Kunst en cultuur
Kunst en creativiteit, muziek en artiesten. Soms wordt je bij een duik in het stoombad verrast door een live spelende violist. Ergens anders volg je schilderlessen bij maanlicht.
Schoonheid komt van binnen
Je bent wat je eet en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Maar onzin is het niet en dat weten ze in ook de wellness. Tijdens het uitje eten en drinken we biologische ‘superfoods’ en smeren we duurzame cosmetica.
Chronisch zieken en kankerpatiënten
Veel centra proberen patiënten een waardig en comfortabel verblijf te bieden. Dat doen ze door gespecialiseerde artsen en behandelprogramma’s aan te bieden.
Kuur met korting Het aanbod voor de kleine beurs groeit maar dat is voor de grotere beurs ook interessant. Verwennerij went maar moeilijk volgens ons…
Mindful naar Italië. Retreats, Yoga en wellness
Op reis zijn we dus steeds meer op zoek naar zingeving en bewustwording. Il Giornale sprak met drie populaire holistische wellnessretreats in de laars. Lees het verhaal.
Wellness thermen en kuuroorden in Italië
Wellness thermen en kuuroorden in Italië