Geloof en kerk in ItaliëLezersverhalenNederlanders in ItaliëOlijfolie

Heilige olijfolie in de kerk

Door: Joëlle Renders

Olijfolie is heilig. Dat had ik vorige week nog niet durven denken, maar er zit een kern van waarheid in. Want na het lezen van een preek van de vorige paus (1-4-2010), zowel in het Italiaans als in het Nederlands, weet ik zeker dat olijfolie een hele belangrijke plaats inneemt binnen de eredienst van de Katholieke kerk. Ik denk niet dat Benedictus witte rook op had gelaten voor de heiligheid van olijfolie in het algemeen, maar er is een band tussen olijfolie en geloof.

Al in het Oude Testament wordt over de olijfboom geschreven. In den beginne, nou ja, een beetje later, komt de duif na de Zondvloed bij Noach terug met een takje, een olijftakje. Dit takje staat net als de duif symbool voor de vrede en zelfs aan olijfolie wordt deze symboliek toegekend.

Gods kracht in olijfolie

Olijfolie speelt in de liturgie van de Katholieke kerk een belangrijke rol. En wonder boven wonder wordt expliciet naar het Mediterrane gebied, naar de cultuur rond de Middellandse Zee, verwezen. De olijfolie komt uit dit concrete historische domein waar het christendom ontstaan is. God heeft dus ook Italië uitgekozen als een zeer speciale plek op aarde om daar dit bijzondere, aardse product te gebruiken om tot de mensheid te spreken.

Onze Don overhandigt het Heilig Oliesel aan
Onze Don overhandigt het Heilig Oliesel aan

De olie van de olijfboom heeft een veelomvattende symbolische betekenis. Het is voeding, het is medicijn, het geeft schoonheid, het bereidt voor op de strijd en geeft sterkte. Koningen en priesters worden met olie gezalfd. Dit staat symbool voor waardigheid en de verantwoordelijkheid die zij moeten dragen. Het is ook direct een verwijzing naar de kracht die van God komt. Het is bijzonder om te zien hoe het geloof op zo’n natuurlijke wijze vervlochten is met het dagelijks leven en hoe juist olijfolie gebruikt wordt voor de hoogtepunten.

In het Hof van de Olijven

Tien jaar geleden, net voor ik naar Italië vertrok, zijn Michel en ik op onze huwelijksreis naar Jeruzalem gegaan. Het Hof van Olijven hebben we toen bezocht, een overweldigende ervaring. Enorme stammen van oude, héél oude olijfbomen. Ik dacht altijd dat het nog dezelfde bomen zijn als waar Jezus tussen liep. Helaas… In 2009 is er een uitgebreid onderzoek gestart – uiteraard door Italianen – naar de acht olijfbomen op Getsemane. De bomen zijn tussen de 1.000 en 1.200 jaar oud.

Toch zijn onze olijfbomen, die ook al een paar honderd jaar meedoen – destijds begonnen de Benedictijnse monniken hier met de aanplant – er kleintjes bij! In ieder geval had ik daar op de Olijfberg nog niet kunnen denken dat olijfbomen zo’n belangrijke rol zouden gaan spelen in mijn eigen leven. Om maar te zwijgen van de indruk die het vloeibare goud dat ze produceren op me maakt. Getsemane staat vaak bekend om het verraad van Judas, maar het Hof van Olijven is ook de plaats waar Jezus op de Olijfberg ten hemel is opgestegen. Dit is een groots teken van verlossing. De olijfolie staat hiervoor symbool. Bij vier Sacramenten – Doop, Vormsel, Wijding en Ziekenzalving – is de olijfolie teken van de goedheid van God.

Olijfolie wordt ook tijdens de doop gebruikt
Olijfolie wordt ook tijdens de doop gebruikt

De gewijde olijfolie

Eigenlijk begeleidt de olijfolie het gehele leven van de geboorte (doop) tot het sterven (ziekenzalving) en staat telkens in het teken van het schenken van kracht door de barmhartigheid van God. De woorden van de paus geven de bijzonderheid weer. Benedictus XVI: “Nel frutto dell’ulivo, nell’olio consacrato, ci tocca la bontà del Creatore, l’amore del Redentore.”.”Door de vrucht van de olijfboom, in de gewijde olie, raakt ons de goedheid van de Schepper, de liefde van de Verlosser, aan.”

Bij het ochtendgloren van Witte Donderdag wordt de olijfolie voor het gehele jaar gewijd en gezegend waardoor deze heilig wordt. Daarna kan de olie gebruikt worden voor de Sacramenten. Deze olie is dan zo bijzonder dat mocht er een restje overblijven, deze niet weggegooid mag worden, enkel verbrand. Deze heilige olie is niet om op te eten, toch wordt de betere olijfolie gebruikt. Want het gaat tenslotte om olie die voor Gods bedoelingen is gereserveerd. Maar ik ben vrijwel zeker dat de heilige olie aan het einde van het jaar absoluut niet meer voor gewone consumptie geschikt zou zijn!

Maria van Lourdes tijdens de mis met ziekenzalving
Maria van Lourdes tijdens de mis met ziekenzalving

Kwetsbare olijfolie

Olijfolie in zijn puurste vorm is heel fragiel en heeft juiste verzorging nodig. Lucht, licht en grote temperatuurverschillen zijn grote vijanden van olijfolie en kunnen zelfs de fijnste olijfolie tot een onsmakelijk goedje maken. Je zou zelfs kunnen zeggen: hoe mooier de olie, des te kwetsbaarder.
Olijfolie die niet voor consumptie gebruikt dient te worden wordt ‘lampante’ genoemd naar het vroeger gebruik van deze olijfolie, namelijk als brandstof voor de olielampen (lampade). Aangezien wij géén lampante maken, maar olijfolie om op te eten, is het op dit moment zaak om de warmtegraad in onze kelder nauwkeurig in de gaten te houden. Om olijfolie optimaal te bewaren is een stabiele omgeving met een temperatuur van zo’n 15°C nodig.

We gaan de strijd aan

Tot de symboliek van de olie behoort ook, zoals gezegd, dat het sterk maakt voor de strijd. Nou, en strijd leveren we! Vol schrammen van het snoeien en verhit door het vuur gaan we door met een ongelofelijke kracht om te geloven in een mooie oogst een volgend jaar. Ik kijk naar de hemel, door de olijftakken en ik denk: ‘Als wij nou zuivere, volmaakte olijfolie krijgen, van die mooie schone bomen, zou ook onze olijfolie dan voor de Sacramenten gebruikt kunnen worden?’ Ik zou het een eer vinden. De bekroning op ons levenswerk.

Paus Benedictus XVI: “Nella lampada della nostra vita non dovrebbe mai venir a mancare l’olio della misericordia.” “De (olie)lamp van ons leven zou nooit zonder de olie van barmhartigheid moeten komen te zitten.” Ik zou willen dat alle olijfolie heilig zou kunnen zijn, en dat deze zo bij zou dragen tot de compassie van de mens. Amen.

Foto boven: De zalving van David door Samuel, geschilderd door P. Ligari (1686-1752)

Lees alle voorgaande afleveringen van het leven van Joëlle in Italië.
Deel 1deel 2deel 3deel 4 deel 5 en deel 6

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back to top button