algemeenKunst & CultuurKunst, film, muziekNieuws

La Sacra Famiglia: Is de familie in Italië nog heilig?

De nuchtere Nederlander, de romantische Italiaan. In een wereld zonder nuance zou je met dit verschil de Hollandse liefde voor Italië kunnen verklaren. Kille kaaskoppen die dromen van la Mamma die iedere zondag haar kroost liefdevol rond de tafel krijgt. En zo leefde de Italiaanse familie nog lang en gelukkig. Maar hoe geloofwaardig is de gedroomde tutta la famiglia anno nu? Was het niet een sprookje dat zo begon: Er was eens een heilige Italiaanse familie…

Aan de vooravond van sfeervolle en feestelijke dagen moeten we helaas concluderen dat de tijden zijn veranderd. De wereld is verhard. Schreeuwende krantenkoppen maken melding van moord en doodslag, maar ook op straat heersen gevaar, anonimiteit en onverschilligheid. Het groeten van de buurman, een ‘dank-je-wel’ in de winkel of een helpende hand; we doen het liever niet. Het excuus? Ikke-ikke-ikke! We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan – vrij naar Herman van Veen – omdat je niet achter kunt blijven. We jagen elkaar op in een streven om het grootste ego, want een volle agenda, grote auto en mooie jas vormen het alibi van het moderne bestaansrecht. ‘Een verjaardagskaartje? Sorry, geen tijd. Ik stuur wel een sms’je.’ Dit is immers het tijdperk van de digitalisering en dus zijn je vrienden en familieleden opgenomen als Friend, geLinked of per Tweet op de hoogte.

italian2

Industriële revolutie Nee, dan La Dolce Vita in Italië! Maar is het leven daar dan echt zo goed en mierenzoet? In sommige opzichten wel. Daar nemen mensen nog de tijd voor elkaar, word je warm ontvangen, zoen je een vriend en kun je altijd aanschuiven en mee-eten. Dat land waar grootouders, ouders, ooms, tantes en kinderen samen lachen, eten en iedere dag feestvieren. Wakker worden! Het is slechts de halve waarheid, zoals zoet nooit zonder bitter kan. De Italiaanse bruiloft mag dan sprookjesachtig zijn, er wordt ook hier inmiddels volop gescheiden. Het was dan ook de paus die in zijn toespraken dit jaar hamerde op de waarde(n) van de familie.

Emancipatie

Jazeker, ook in Italië is met de komst van de industriële revolutie en de liberalisering van de seksuele moraal veel veranderd in sociaal en familiair opzicht. Neem bijvoorbeeld de emancipatie. La Mamma is echt niet alleen in de keuken te vinden. Sterker nog, ze wil nog even geen ‘mamma’ zijn, maar eerst carrière maken. Zo heeft Italië op dit moment een van de laagste geboortecijfers van Europa! Ook nieuwe (sociale) media, voor een vluchtig ‘ciao mamma’ of ander appje, tornen aan de ooit zo stabiele pilaren van het gezin. Hoewel. Uit recent onderzoek blijkt dat Italianen nog altijd meer tijd met hun familie doorbrengen dan met vrienden of in eenzaamheid.

13_cervia_famiglia_in_spiaggia

Nonni e Nonne, Opa’s en Oma’s

Ja, het is, naast de keuken, de historie en het klimaat, die cultuur die Nederlanders zo graag ervaren tijdens hun vakantie   ‘De mensen zijn er zo gastvrij,’ is steevast de verklaring voor de reis richting ‘laars’. Niet wetende dat ze daarmee eigenlijk zeggen dat de Nederlanders minder aardig zijn. Want wij zetten de 65-plusser namelijk achter de geraniums, wij brengen onze grootouders naar een bejaardencentrum en wij verjaren in een kringetje van zeven genodigden, bij voorkeur met kaas, worst en een diepvriestaart. Daarentegen zijn de grootouders in Italië een belangrijk onderdeel van het gezinsleven; ze wonen in, doen inkopen, koken voor de kinderen, verzorgen het huis en passen op de kleinkinderen. Verzorgings-en verpleeghuizen zijn in Italië nauwelijks te vinden, want welke Italiaan zet zijn vader of moeder nou alleen in een kamertje?

Tja, in een wereld zonder nuance zou je het bijna gaan geloven: het heilige familieleven in Italië. Gelukkig is de realiteit zelden zwart en wit; de Nederlander is geen nuchtere individualist en de Italiaanse familie allerminst heilig. Cultuurverschillen zijn vanzelfsprekend, maar ook daarin hebben beide nationaliteiten mooie en minder mooie trekjes. Feit is ook dat de tijden zijn veranderd en dat blijkt eveneens een gegeven dat beide landen treft.

raffaele_e_famiglia

Liefde uit armoede

La Sacra Famiglia (de heilige familie) refereert aan een culturele traditie, die voor een groot deel voortkomt uit armoede. Wanneer er geen geld is voor een kinderdagverblijf of bejaardenhuis, bieden opa en oma uitkomst voor het krijsend nageslacht. Ook de kerk speelt een belangrijke rol bij de binding van familieleden. De katholieke traditie hecht namelijk veel waarde aan de doop, communie, het huwelijk en de vele rituele feestdagen, waarbij de familie gezamenlijk aantreedt.

En tot slot is ook de keuken een verbindende culturele factor in Italië. Eten en drinken doe je samen en wanneer de feestdagen naderen, wordt ook gezamenlijk gekookt. Het is efficiënt en gezellig. In het licht van de Italiaanse familiecultuur past ook het verhaal van de familie Corleone. In de filmklassieker The Godfather werd precies veertig jaar geleden het beeld geschetst van een kille maffiabaas die traditie en respect heiligt. Don Vito waakt over zijn familie, maar die kogel keert zich. De film staat nog altijd symbool voor een bepaalde Italiaanse waarde.

Italiaanse familiebedrijven

De heilige familie vertoont zich ook in het ondernemerschap. Italië telt nog altijd duizenden familiebedrijven, die vaak vele generaties teruggaan. Illy bijvoorbeeld, in 1933 opgericht door Francesco. Hij werd opgevolgd door Ernesto en die op zijn beurt door Andrea. Los van het bedrijf is een stichting in het leven geroepen om het erfgoed van Ernesto te ontwikkelen met louter nageslacht aan het roer. En wat te zeggen van brillenmaker Luxotica of de grappafamilies Nonino en Nardini, die geen vreemd bloed tussen hun druiven willen. In Italië is altijd wel een oom of broer met kruiwagen beschikbaar.

Er was eens…

Het leek een sprookje misschien, maar er is dus nog steeds een heilige Italiaanse familie. Het is een familie die voortkomt uit een traditie, maar niet zonder kruisjes blijft. Net zoals er prachtige Nederlandse families zijn, die liefdevol waken over de vorige en volgende generatie. Wie desalniettemin de  Italiaanse cultuur wil ophemelen en de heiligheid tot droom verklaart, is daarin vrij, maar het kan ook de kern van een boodschap zijn. Een blijde boodschap die deze dagen waakt voor schijnheiligheid en vooral oproept tot naastenliefde en respect. Immers, het geschiedde in die dagen…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back to top button