Het Vaticaan: feiten en mysteries
Geschiedenis
Het Vaticaan als afzonderlijke staat dateert uit het jaar 1929, het jaar van het concordaat met de Italiaanse staat. Daarvoor, sinds 1870, bestond het feitelijk niet, als gevolg van de inname van Rome door het Italiaanse leger.
Een witte lijn geeft de grens tussen Vaticaan en Italië aan. Er is ook een ‘taalgrens’: de officiële taal van het Vaticaan is het Latijn.
99 fonteinen
Het is wat je noemt een ministaatje: het beslaat niet meer dan een achtste van het oppervlak van Central Park! De tuinen van het Vaticaan omvatten overigens wel 99 fonteinen – daar kan Central Park weer niet tegenop. In de tuinen bevindt zich ook de Torre dei Venti, oorspronkelijk een observatorium voor sterrenkundigen, plaats van onderzoek onder meer ten behoeve van de hervorming van de kalender in opdracht van paus Gregorius XIII.
De Zwitserse garde
Het Sint Pietersplein is het enige gedeelte van het Vaticaan waartoe een ieder vrijelijk toegang heeft. In de Sint Pieter zelf mag de Italiaanse (Romeinse) politie niet naar binnen. Het Vaticaan, dat wil zeggen de paus, heeft een eigen leger: de Zwitserse garde, waarvan de grondslagen dateren uit 1506. Hun tenue is niet ontworpen door Michelangelo – wat wel eens wordt beweerd.
De garde heeft uitsluitend een bewakingstaak. De gardisten worden gerekruteerd uit Zwitserse dienstplichtigen en dienen in de regel niet langer dan een a anderhalf jaar. Zij verdienen een tamelijk karig loon en leven, als zij dat willen, met hun gezin binnen de muren van het Vaticaan.
266e paus
Paus Franciscus had 265 voorgangers. De gewoonte om als paus een andere dan de eigen naam aan te nemen begon in 533 met Paus Johannes II, wiens geboortenaam Mercurius was – een naam die hij begrijpelijkerwijs minder geschikt achtte voor het hoofd van de christelijke kerk.
Balkenende norm
De paus ontvangt per maand 17.000 euro. Dat is ruim boven de Balkenendenorm. Daar komen uiteenlopende bedragen bij, zoals afdrachten van kerken en royalty’s voortvloeiend uit copyrights over publicaties. En natuurlijk de entreeprijzen die bezoekers betalen. Het Vaticaan ontving jaarlijks zo’n vier miljoen bezoekers maar door de populariteit van Franciscus steeg dat aantal tot meer dan zes miljoen.
De Sixtijnse kapel
Een van dé trekpleisters van het Vaticaan is natuurlijk de Sixtijnse kapel. Als je goed naar het rechter (roodachtige) gedeelte van Gods Schepping van Adam kijkt, is de kans groot dat de associatie met de menselijke rechter hersenhelft, de ‘creatieve’, de ‘scheppende’ helft, bij je opkomt. Een Italiaanse arts is dit eens opgevallen. Heeft Michelangelo dit met opzet zo geschilderd? Hij was vertrouwd met het beeld van de menselijke hersenen, maar de notie van de verschillende functies van de rechter en de linker helft was in zijn tijd nog niet bekend.
Joodse symbolen
Volgens de Amerikaanse auteurs van een boek over de Sixtijnse kapel zijn veel van de symbolen in de kapel in feite Hebreeuws, joods, maar later geïnterpreteerd als christelijk, katholiek. Michelangelo was zeer vertrouwd met de heilige joodse geschriften – het is goed mogelijk dat die auteurs het bij het rechte eind hebben. In de publicaties van het Vaticaan over de Sixtijnse kapel is de gedachte nooit geopperd.
Vingergebaar
Michelangelo had een grondige hekel aan Paus Julianus II die hem opdroeg de koepel van de kapel te beschilderen. Vandaar de voor de paus beledigende penseelstreken die je in de schilderingen tegenkomt: zie het niet mis te verstane vingergebaar en de twee kleine kinderen die hij bij de paus afbeeldde.
Pausmobiel
In de Vaticaanse musea worden alle rijtuigen en auto’s waarvan de pausen gebruik hebben gemaakt tentoongesteld. Die van 13 mei 1981 ontbreekt: dat is de dag waarop een aanslag op de paus werd gepleegd. De pauselijke auto van die dag wordt beschouwd als een relikwie.
Met kerst 2012 kreeg de paus van Mercedes weer een nieuwe Pausmobiel!
Drukst bezochte apotheek ter wereld
Het Vaticaan heeft een eigen apotheek. Die verkoopt allerlei medicijnen die in Italië niet geleverd worden en heft geen BTW. Het is, met zo’n 2000 klanten (patiënten) per dag, de drukst bezochte apotheek ter wereld. Ook al kun je er voor producten waarvan het doel niet strookt met de opvattingen van het Vaticaan niet terecht.
Vergiftiging
Het gerucht doet de ronde dat Paus Johannes Paulus I – de eerste paus die een dubbele naam koos – in 1978 vergiftigd zou zijn. Zodra hij gekozen was kondigde hij voortvarend hervormingen aan, onder meer op het omstreden terrein van de contraconceptie. Hij ontpopte zich als een ware revolutionair. Maar na 33 dagen paus te zijn geweest sterft hij – men zegt als gevolg van vergiftiging. Het Vaticaan geeft tot op heden geen toestemming voor autopsie. Een van de onopgehelderde mysteries van het Vaticaan.
Dit verslag werd door Ciska van der Glas opgetekend naar aanleiding van een lezing van Mauro Poma voor de vereniging Dante Alighieri, afdeling Utrecht.
De vereniging heeft ten doel het bevorderen van de kennis van de Italiaanse taal en cultuur. Meer informatie via www.danteutrecht.nl Mauro Poma: info@theitalianbiz.nl.