Bijzondere band Italiaanse grondlegster Montessori onderwijs met Nederland

Het in Nederland bekende Montessori-onderwijs kent zijn oorsprong in Italië. Maria Montessori was een Italiaanse arts en pedagoog met een heldere visie op onderwijsvernieuwing die ook naar haar is vernoemd. In Nederland vond Maria Montessori veel gelijkgestemden. Ze is ook in Nederland overleden en in Noordwijk begraven.

‘Idiote’ kinderen

Maria Montessori werd op 31 augustus 1870 in Chiaravalle geboren, een dorpje vlakbij Ancona, inmiddels gelegen direct naast het vliegveld van de stad, mocht u in de buurt zijn. Later verhuisde ze met haar ouders naar Rome waar ze na haar middelbareschooltijd geneeskunde ging studeren. In 1896 studeerde ze af en was toen een van de eerste vrouwelijke artsen in Italië. In 1898 werd Maria Montessori directrice van een opleiding van onderwijzers voor verstandelijk gehandicapte kinderen, ze werd hoogleraar en studeerde pedagogiek.

Eind 19e eeuw kwam ze in het Santo Spirito-ziekenhuis in Rome in contact met kinderen met een verstandelijke beperking die toen als ‘idioot’ werden beschouwd. Ze ontdekte dat deze kinderen helemaal niet ‘idioot’ zijn, maar dat ze zich, volstrekt verstoken van enig speelgoed of leermiddel, nooit hadden kunnen ontwikkelen. Ze verdiepte zich in de psychologie en pedagogie en besloot, geïnspireerd door het werk van de artsen Itard en Seguin, te richten op alle zintuigen van de kinderen. Voelen, zien, horen en ruiken.

In 1907 krijgt ze de mogelijkheid haar ideeën in de praktijk te brengen in de arme wijk San Lorenzo in Rome. Hier sticht zij haar Case dei Bambini, de ‘kinderhuizen’, waarna de triomftocht van het Montessori-onderwijs over de hele wereld begint.

Methode

De kern van haar montessorionderwijs wordt meestal samengevat in haar uitspraak: “Help mij het zelf te doen“. Uitgangspunt is dat een kind een natuurlijke, noodzakelijke drang tot zelfontplooiing heeft. Opvoeding en onderwijs moeten onderkennen wat de behoeften van een kind zijn en daarop inspelen door de juiste omgeving en materialen te bieden.

Wereldwijd montessorionderwijs

Haar roem verspreidde zich snel over de hele westerse wereld. In Amerika werden door het hele land, met name voor kleuters uit de betere kringen, montessoriklasjes ingericht.

Ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling van San Francisco in 1915, werd een klaslokaal ingericht met een glazen wand, waarachter de toeschouwers met eigen ogen konden waarnemen hoe 21, voor de gelegenheid geselecteerde arme kinderen, met de methode aan de slag gingen. De voor die tijd verrassende resultaten waren dezelfde als in het ‘Casa dei Bambini‘ in Rome. De klas stond onder leiding van Helen Parkhurst, de latere grondlegster van het Daltononderwijs.

Montessori aanvaarde geen afwijkingen van haar leer en brak later niet alleen met Helen Parkhurst maar ook met anderen die eigen input wilde geven aan het onderwijs.

In Noordwijk begraven

Nadat ze zich in de jaren 30 van de vorige eeuw in Barcelona had gevestigd moest ze daar weg vanwege het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog. Zij vestigde zich vervolgens met haar zoon Mario (die zij voorstelde als haar neef) in Nederland. Het hoofdkwartier van de Montessori-beweging (Association Montessori Internationale) was toen al in Nederland gevestigd. Twee boeken van haar hand, De Methode en Zelfopvoeding,  hadden al het begin van de 19e eeuw sterk bijgedragen aan de verspreiding van het Montessori-onderwijs in Nederland.  De school van Jan Ligthart in de Haagse Schilderswijk was in 1915 de eerste montessorischool.

In 1950 werd Maria benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en ontving een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam. In 1952 overleed ze op 81-jarige leeftijd. Ze ligt in Noordwijk gegraven.

Italië is trots op Maria Montessori. Ze stond als eerste vrouw afgebeeld op een Italiaans bankbiljet, dat van 1000 lire tot aan de vervanging door de euro.

Montessori onderwijs in Nederland

In Nederland zijn er zo’n 160 Montessori basisscholen en 20 middelbare scholen. Het Internationale hoofdkantoor is nog steeds in Amsterdam gevestigd.

Meer informatie over het onderwijs op www.montessori.nl